FİSUN YALÇINKAYA

 

Latin Amerika edebiyatının en önemli çağdaş yazarlarından Eduardo Galeano dün 74 yaşında hayata gözlerini yumdu. Uruguaylı yazar Galeano, kanser sebebiyle tedavi görüyordu. Yazar cuma günü tedavi için hastaneye kaldırılmıştı.

 

Galeano, Uruguay, Montevideo’da orta sınıf bir ailede doğdu, 14 yaşında ilk politik çizgi romanını, Sosyalist Parti'nin haftalık yayın organı El Sol'a satarak yazarlığa ilk adımını attı. Fabrika işçiliğinin aralarında bulunduğu pek çok meslekte çalıştıktan sonra gazetecilik kariyerine 1960'larda, Marcha'da editör olarak başladı. 1973'teki askeri darbe sonrasında hapse atıldı, daha sonra da sürgüne yollandı. Sonrasında Arjantin'e yerleşerek Crisis dergisini çıkardı. 1976'da Arjantin'de Videla rejimi askeri bir darbe ile iktidara gelince ülkeden İspanya'ya kaçmak zorunda kaldı. Galeano, vefatına dek 1985 yılında geri dönebildiği Montevideo'da yaşadı. Yazarın aralarında ‘Latin Amerika'nın Kesik Damarları’, ‘Ateş Anıları’, ‘Aşkın ve Savaşın Gündüz ve Geceleri’, ‘Gölgede ve Güneşte Futbol’, ‘Aynalar’, 'Ve Günler Yürümeye Başladı’nın da bulunduğu kitapları tüm dünyada yaklaşık 20 dile çevrildi.

 

İngiliz Guardian gazetesi yazarı Gary Younge’nin ‘küreselleşme karşıtı hareketin saray şairi’ olarak nitelediği yazar, 1971’de yayımlanan ‘Latin Amerika'nın Kesik Damarları’ kitabıyla tanınmıştı. Arjantin, Brezilya ile Şili’de hüküm süren askeri diktatörlük rejimleri tarafından yasaklanan kitap, yazarın Latin Amerika’nın en güçlü kalemlerinden olmasını sağladı. 2009’da ise Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez bu kitabı ABD Başkanı Barack Obama’ya hediye etti, böylece kitabın ününe ün katıldı. Kitapta Latin Amerika’nın 500 yıllık geçmişini sömürgecilikle emperyalizm ekseninde değerlendiren ve deyim yerindeyse Latin Amerika tarihini baştan yazan Galeano, geçtiğimiz yıl kitabı açıp yeniden bakamadığını ve fazla şematik bulduğunu ifade etti. Yazarın bu sözleri tüm dünyada geniş yankı buldu.

 

Eserlerinin tümünde insanın değerine ve vicdana dikkat çeken Galeano, Monthly Review adlı yayına verdiği bir röportajında “Egemen kültür bize ‘öteki’nin tehdit olduğunu, ‘ötekileştirilen’ insanların tehlike arz ettiğini empoze ediyor.(…)Kitaplarımı ve özellikle ‘Aynalar’ kitabımı, dünyada hiçbir yerin bir başka yerden ve hiçbir insanın da diğerinden daha değerli olmadığını göstermek için yazdım,”  diye  belirtti. Röportajda yazın hayatına dair açıklamalar yapan yazar, “En önemlisi dürüstçe yazmak. İnsanları kullandıkları kelimelerden tanırız ve ben de kullandığım kelimelerden ibaretim. Ve size bir söz verirsem kendimi de vermiş olurum,” dedi.

 

 

Futbol üzerine ‘Gölgede ve Güneşte Futbol’ adlı bir kitabı bulunan ve spor dünyasına ilgisiyle tanınan Galeano, Monthly Review'a verdiği röportajda kariyeri hakkında, “Başarısızlıklarımın toplamından oluştuğumu söyleyebilirim. Gençken yıldız bir futbol oyuncusu olmak istedim, ama bacaklarım kalas gibiydi. Sonra din adamı/aziz olmak istedim ama günaha eğilimim vardı. En sonunda da sanatçı olmaya karar verdim. Kelimeler acı vermiyorlardı,” demişti. Jazeera’ya verdiği bir başka röportajda ise Türkiye’den de övgüyle bahsettiği bu kitabıyla ilgili olarak, “Türkiye gibi futbol ülkelerinde -Türkiye bir futbol ülkesi- bazen futbol, kaderin ismidir. Biz başka yerlerde söylenen ‘kaderin işi’ sözü yerine ‘futbolun işi’ sözünü kullanırız. Öyle görünüyor ki futbol ve kader birbirlerine çok benziyor,” demişti.