Ercan Arslan 

Sanatsever, iş insanı Bülent Eczacıbaşı’nın üniversite yıllarına dayanan fotoğraf çekme tutkusunu bilmeyen yoktur. Eczacıbaşı’nın fotoğraf hakkındaki düşüncelerini, sanatsal açıdan fotoğrafa bakışını ve dünyanın farklı coğrafyalarında insanların hikâyelerini fotoğrafseverlerle buluşturan “Yoldan” kitabıyla ilgili düşüncelerini Milliyet aracılığıyla daha önce aktarmıştık. Bülent Eczacıbaşı şimdi ise ilk kez bir fotoğraf sergisi açıyor. Eczacıbaşı’nın İstanbul Modern’in Galataport’ta yapılan yeni bina inşaatında 1,5 yılda çektiği fotoğrafları “Dönüşümden Yansımalar / Yeni İstanbul Modern’e Doğru” başlıklı bir sergi ile fotoğrafseverlerle buluşuyor. İstanbul Modern’in Beyoğlu’ndaki geçici mekânında açılacak son sergi olma özelliği de taşıyan, küratörlüğünü Bülent Erkmen’in yaptığı sergi 3 Temmuz’a kadar ziyaret edebilecek.

Bu sergiyi düzenleme fikri nasıl ortaya çıktı?

Bu fikir, hayatımdaki pek çok parlak fikir gibi eşim Oya’dan çıktı. Belli aralıklarla müze inşaatının fotoğraflarını çekiyordum. Fotoğrafları bir kitap yapmak planım vardı ama doğrusu sergi düşünmüyordum. Oya, bir gün “Mart ayı sonunda müze geçici mekânından çıkıyor, orada her şey bir sergi için hazır, senin için daha güzel bir fırsat olamaz. Binanın sahibi dostumuz Zafer Yıldırım ile konuş, bina birkaç ay daha kullanılabilir durumdaysa sergi yapman çok iyi olur” dedi. Ben de hemen inşaatın fotoğraflanması sürecini yakından takip eden ve her zaman bu tip projelerde birlikte çalışmaktan zevk aldığım Bülent Erkmen hocayı aradım. O da cesaret verince sergiyi yapmaya karar verdim.

Fotoğrafseverlerin karşısına ilk kez bir sergi ile çıkıyorsunuz. Heyecanlı mısınız?

Evet. Çünkü bir serginin her zaman onu oluşturan fotoğrafların toplamından daha fazla bir şey olduğuna inanıyorum. Fotoğraf çekme aşaması bitiyor, sergi tasarımcısıyla bambaşka bir çalışma başlıyor. Birbirleriyle ilişkileriyle, sunuluş biçimiyle ve sergide tasarlanan akışla o fotoğraflar farklı bir şekle bürünüyor. Sonuç fotoğrafları çekeni bile şaşırtabiliyor.

‘Sanatsal yaratıcılık sınır tanımaz’

Türk fotoğrafının bugünü ve geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?

Ülkemizin fotoğraf ortamında olağanüstü bir hareketlilik var. Türkiye’nin her köşesinde fotoğraf kulüpleri, fotoğraf evleri çoğalıyor, meraklı gençlerin sayısı artıyor. Birçok fotoğraf festivali, fotoğraf yarışması yapılıyor. Uluslararası alanda başarı sağlayan fotoğrafçılarımızla da övünç duyuyoruz. Ancak fotoğraf dünyamızın gelişmişlik düzeyi konusunda bir yargıya varabilmek için başka göstergelere de bakmak lazım. Başka alanlarda olduğu gibi fotoğrafçılıkta da ilerleme çok boyutlu bir ekosistemin varlığına bağlı. 

İnsanların görüntülerle iletişim kurduğu bir çağda fotoğrafın geleceğini nasıl görüyorsunuz?

Yeni teknolojiler, internet ve cep telefonları, her iki alanda da muazzam yenilikler ve kolaylıklar getirdi. Bazen dijital teknolojilerin hiç fotoğraf çekmeden de görüntüler yaratmak imkânı verdiğini, bu nedenle fotoğrafçılığın sonunun geldiğini iddia edenler de oluyor. Ben bunlara katılmıyorum. Evet, nasıl bir ressam boş bir tuvalin başına geçip hiç yoktan bir eser yaratabiliyorsa, bugün benzer bir işle uğraşanlar da boş bir ekranın başına geçip hiç fotoğraf çekmeden ama gerçeği yansıtan bir fotoğraftan ayırt edilemeyecek görüntüler yaratabiliyorlar. Bunların hepsi olacaktır tabii, teknoloji ne imkân verirse mutlaka kullanılacaktır. Sanatsal yaratıcılık sınır tanımaz.

‘Fotoğraf makineyle değil, gözle çekilir’

Fotoğraf konusunda çok ilgili ve bilgili olduğunuzu biliyorum. Ekipman bir fotoğrafçı için ne kadar önemlidir?

Ekipmanın önemi fotoğrafçının beceri düzeyine göre değişir. Fotoğraf makinesi markalarının üstünlüklerini tartışarak vakitlerini boşuna harcayan genç fotoğrafçılarla karşılaşıyorum. Onlara geçen yüzyılın usta fotoğrafçılarının eserlerini incelemelerini ve bu şaheserlerin ne kadar ilkel makinelerle çekildiğini düşünmelerini öneriyorum. Fotoğrafa başlayan herkesin “Fotoğraf makineyle değil, gözle çekilir” ilkesini öğrenmesi gerekir. Sanıyorum Ara Güler “Ben dikiş makinesiyle bile fotoğraf çekerim” derken bunu ifade etmek istemişti.

Kitap yayımladınız şimdi de sergi açıyorsunuz. Fotoğrafçılığınızda bunun bir başlangıç olduğunu söyleyebilir miyiz?

Bunu zaman gösterecek, belli planlarım yok. Bir kitap yapmayı veya sergi düzenlemeyi haklı kılacak malzeme kolay birikmiyor. Açılmak üzere olan sergide bir buçuk yıllık bir çalışmanın ürünleri var. “Yoldan” adlı kitabımdaki fotoğraflar ise 5-6 yıllık bir sürede çekildi. Fotoğrafı çok seviyorum ama sonuçta bir iş insanıyım, fotoğrafa ayırabileceğim zamanım çok kısıtlı.

Tüm bunlar başlangıçtır

İstanbul Modern ülkemiz için önemli bir misyona sahip. Sizin için ne ifade ediyor?

İstanbul Modern çağdaş sanatımızı yerli ve yabancı sanatseverlerle buluşturmak, sanatımızı ve sanatçılarımızı tanıtmak konusunda önemli bir misyon üstlendi. Şimdi müze, bu misyonu yakında açılacak olan yeni binasında sürdürecek. Müzenin yeni binası her açıdan dünya standartlarında inşa edildi ve donatıldı. Bu açılardan bakıldığında İstanbul Modern’in hem 2004’teki ilk açılışı, hem de yeni binası çok önemli aşamaları ifade ediyor. Ama bütün bunlar aslında bir başlangıçtır. Bir bina yapmak, dünyanın en güzel binası olsa da bir amaç olamaz. Önemli olan o binanın nasıl bir amaca hizmet edeceğidir. Sanatçıların ve sanatseverlerin sayısını artırmak; eğitime hizmet etmek, sanatçılarımızın yurt dışında tanıtımına katkıda bulunmak; İstanbul’un dünya kültür başkentleri arasındaki konumunu yükseltmek… Asıl amaçlar bunlardır. İstanbul Modern benim için bu amaçlara giden yolda çok önemli bir kilometre taşını ifade ediyor.

İstanbul Modern’in yeni döneminde fotoğraf ile ilgili yeni planlar var mı?

İstanbul Modern’in her zaman fotoğrafa önem vereceğini söyleyebilirim. Müze, şimdi yeni binasında çok daha geniş olanaklara kavuşuyor.