Christie's Müzayede Evi, ilk kez tamamen dijital olan bir sanat eserini açık artırmaya sunarak kripto sanat pazarına giriş yaptı. Bu haberin ardından kripto sanat kavramı, Kanadalı müzisyen ve sanatçı Grimes'in kripto para birimi NFT platformu Nifty Gateway üzerinden dijital sanat koleksiyonunu satışa çıkararak 6 milyon dolar kazanması ve son olarak da İngiliz sokak sanatçısı Banksy'nin "Moronlar" adlı eserinin yakılarak sanat bir varlığa dönüşmesiyle sanat dünyasının gündemine yerleşti. Biz de kripto sanatını ve bu sanatın geleceğini Türkiye'deki sanat eleştirmenlerine ve sanatçılara sorduk.

 

 

 

 

Kripto sanat konusunda elbette bazı imkanlar görüyorum. İşleyiş mekanizması açısından özellikle şeffaflığının kapılar ardında türlü dolapların çevrildiği çağdaş sanat dünyasına emsal olacağını düşünmek istiyorum. Bu sistemde sanat eseri satıldıkça hem sanatçıya hem de eski eser sahibine pay düşüyor. Sanat eserinin geçireceği macerayı izlemek, belgelemek açısından da değerli bir süreç. Mülkiyet kavramına dair bir yenilik sağlamayacak öte yandan. Yine eserin bir sahibi olacak her ne kadar dijital olarak çoğaltılması mümkün olsa da orijinal eser bir mülkiyet gibi muhafaza edilmeye devam edecek. Elle tutulmaz, gözle görülür kripto sanatın; elle tutulur gözle görülür küresel sanat ürünlerindeki zevksizliğe karşı bir alternatif üretmesi bu bakımdan zor gibi geliyor. Çünkü kriptonun mantığı da sanata atfettiğimiz değere benziyor. 

 

 

 

 

 

2017 yılında Dapper Labs/Animoca Brands ikilisi "CryptoKitty" isminde dijital bir pet yarattı. Aslında başlarda çok bilinmiyordu ancak 2018 yılında “Dragon” isimli bu kedi 172 bin dolar yani 600ETH (Ethereum) değere ulaştı. Güncel olarak SuperRare, MakersPlace, OpenSea, KnownOrigin gibi farklı platformlarda NFT kullanılarak yeni bir sanat marketi alanı oluşturuyor. Dijital sanatlar alanında öncü Joanie Lemercier, Memo Akten, Gene Kogan, Kyle McDonald gibi sanatçılar ise konunun ekoloji tarafı ile ilgilenerek farklı bir perspektiften bakıyorlar. Tartışma kripto altyapısının harcadığı elektrik ve buna bağlı olarak kömür, petrol ve gaz kullanımı. Sürekli artan tüketimin karbon emisyonları ile iklim değişikliğine olan etkisi. 2018 yılındaki bir araştırmada; 2016'nın başlangıcı ile 2018'in ortası arasında sadece Bitcoin, Ethereum, Litecoin ve Monero üzerinden bu dört kripto para biriminin 3 ila 15 milyon ton karbondioksit emisyonu ortaya çıkardığı raporlanıyor. Öyle görülüyor ki teknolojinin ortaya çıkardıkları ve bu teknolojinin hızla gelişmesi antroposen ve konularından biri olan iklim için yeniden düşünülmeli.

 

 

 

 

 

Sanata değerini veren şeylerin başında 'biricik' olması geliyor ve kripto sanat, dijital temelli sanata onu eşsizleştirerek 'değer kazandırılmasının' bir yöntemi. Elbette dijitalizasyona karşın sanatın halesi devam ediyor, zira Rijksmuseum’dan yüksek çözünürlüklü bir Vincent Van Gogh baskısı alabilirsiniz ve detaylar konusunda gözünüzü yeterince tatmin edecek kaliteye sahip olur. Ama tablo müzenin mülkiyetindedir. Kripto sanat, hareketli grafik tasarımlar ve etkileşimli monitörler gibi konvansiyonel sanat formlarının dışında  ya da aynı anda - iş üreten sanatçılar için uygun bir platform. Ama geleceği konusunda emin değilim. Susan Sontag, “Fotoğraf Üzerine” kitabında şunu söyler: “Yeterli zamana sahip olduğu takdirde birçok fotoğraf kendince bir hale kazanacaktır”. Neticede dijital sanat üretimleri de gelecekte fiziki-yapıtlar kadar beğenilebilir. Günbegün dijital sanata yönelen sanatçı sayısı artıyor ama bunun arzı yükselterek, fiyat düşüşünü getireceği de öten yandan kripto sanatın ekolojiden, enerji sarfiyatına kadar birçok eleştirel saldırıya uğradığı da bir hakikat.