Seyhan Akıncı

2020 birçoğumuzun hayatı algılayışını dönüştürdü. Pandeminin etkisiyle pek çok dayanışma örneği gördük ve görmeye devam ediyoruz. “Omuz” tüm bunların dışında ayrıkotu gibi duruyor. Biz de kültür sanat alanındaki güvencesizliği doldurmak için birbirine omuz veren insanların hikâyelerini Omuz Dayanışma ve Paylaşım Ağı’ndan Saliha Yavuz ile konuştuk. “Türkiye’de kültür politikaları bağlamında düşündüğünüzde, Omuz’u devlet ya da kurumlar tarafından görünmez olan güvencesizliğe karşın boşluğu doldurmaya dair bir girişim olarak tanımlayabiliriz. Omuz, pandeminin başında, bir grup sanat emekçisinin, ihtiyacın aciliyeti üzerine bir araya gelerek önce küçük bir çemberde ekonomik bir destek ağı olarak başladı. İlerleyen süreçte fikir alışverişleriyle omuz.org web sitesi üzerinden işleyen bir dayanışma ve paylaşım ağına dönüştü” şeklinde anlatıyor Saliha Yavuz. Bu zamana kadar 404 kişiyle kaynak paylaşılmış. 

İki aylık periyotlarda değişen gönüllü kolaylaştırıcıların yürütücülüğünde işliyor Omuz. Ekonomik güvencesizlik ve belirsizlikle ihtiyaç duyan görsel sanatlar alanında çalışan herkes web sitesindeki “Destek Al” formunu doldurarak başvurabiliyor. Sanatçılar, sanat yazarları, akademisyenler, kurum çalışanları, sanat nakliyecileri, muhasebecileri yani düzenli geliri kesintiye uğramış, işinden, ek işinden edilmiş görsel sanatlar alanında çalışan herkes Omuz’a başvurabiliyor. Görsel sanatlar alanında üreten, çalışan, işsiz kalmış olmak dışında bir kriter sorulmuyor. Herhangi bir belge, proje ya da dosya istenmiyor. Saliha Yavuz bunu, “Bu noktada alanın en büyük ihtiyaçlarından biri olarak karşılıklı güven ilkesine inanıyor, ihtiyaç sahiplerinin başvurduğuna inanıyoruz” sözleriyle açıklıyor. 

Şeffaf bir iletişim

Bugün pandemi nedeniyle kaynaklarını karşılıksız olarak paylaşmak isteyen herkes web sitesindeki “Destek Ver” formunu doldurarak bin 500 lira tek kişilik destek oranında istedikleri kadar kişiye destek taahhüdünde bulunabiliyor. Rakamın yüksek gelmesi durumunda ise Omuz ekibi destek olmak isteyenleri eşleri dostlarıyla bir araya gelerek bin 500 liralık kaynağı yaratmalarını öneriyor ve yönlendiriyor. Sürecin sonunu Saliha Yavuz şu şekilde anlatıyor, “Başvurular kapandıktan sonra Destek Verme taahhütleri ile Destek Alma başvurularını bilgisayar yazılımıyla destek taahhütlerinin sayısına göre eşleştiriyoruz. Yani bir seçim yapılmıyor, gelen destek adedine göre yazılımla bir eşleştirme gerçekleşiyor. Sonraki aşamada kolaylaştırıcılar, destek verecek kişilere eşleştikleri destek alacak kişinin banka bilgilerini iletiyor, dekont takibini yapıyor. Her periyodun sonundaysa sonuca dair bir rapor web sitesinde yayınlanıyor.” 

Belçika’da benzer amaçlarla yola çıkmış SOS Relief Omuz’a ilham olmuş... Ama elbette güvencesizlik pandeminin sadece daha görünür kıldığı bir gerçek, bu yüzden şartların düzelmesi için yapılması gereken çok şey var. Saliha Yavuz bu konuda şunları söylüyor, “SOS Relief ve Omuz pandeminin aciliyetiyle oluşmuş destek ağları. İçinde bulunduğumuz koşullar sadece pandemi sırasında ortaya çıkmış koşullar değil. Kültür sanat alanının yaşadığı güvencesizlik ve buna dair tartışmalar senelerdir sürüyor. Omuz’un bir aciliyete cevap verdiği aşikâr ama tabii ki yeterli değil. Şartların iyileşmesi için birlikte hareket edilmesi gerektiğine inanıyoruz. Kurumlar, sanatçılar, alandaki küratör, kültür yöneticileri, galeriler, ara aktörler, herkesin ve her yapının bir araya gelmesi şart. Kültür sanat emekçilerinin mesleklerinin, kanunda meslek olarak tanımlanması, meslek birliklerinin kurulması, var olan dernek vb. yapıların tekrar değerlendirilerek işlevsel hâle gelmesi, şeffaf bir iletişimin kurulması ve tabii birlikte örgütlenmenin elzem olduğunu düşünüyoruz.” 

Şimdi konuşma zamanı

Tüm bu akut meselelere karşı sektörün yaşadığı sorunların konuşulduğu Omuz YouTube kanalından dinleyebileceğimiz, “Omuz Konuşuyor”dan bahsetmek yerinde olur. Omuz’un tek amacı ekonomik destek sağlamaya aracılık etmek değil. Aynı zamanda yıllardır alanda konuşulan, tartışılan güvencesizlik, aciliyet, ihtiyaç gibi kavramlar üzerine bir tartışma ortamı yaratmak. Bu amaçla Omuz içinde bu kavramlar üzerine araştıran, tartışan bir “sözlük” grubu oluşturulmuş. “Dolayısıyla” diyor Saliha Yavuz, “Omuz Dayanışma ve Paylaşım Ağı her ne kadar görsel sanatlar alanına dair bir dayanışma yapısı ise de diğer disiplinlerle iletişimi ve paylaşımı önemli buluyor. Dünyada birçok benzer yapının varlığını da aklımızda tutarak örnek bir model oluşturabilir.”

Nasıl “Omuz” veririm?

www.omuz.org web sitesi üzerinden Destek Al formu doldurarak destek başvurusunda, Destek Ver formu ile destek verme taahhüdünde bulunabilir, omuziletisim@gmail.com adresine email göndererek kolaylaştırıcı olmak ya da başka önerileriniz varsa iletmek üzere Omuz’la iletişime geçebilir, intagram.com/omuzorg hesabını takip ederek güncel bilgiye erişilebilirsiniz.