Müjde Işıl - 59. Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Film ve En İyi Senaryo Ödülleri’ni kazanan “Karanlık Gece” kötülüğün normalleşmesini, yaygınlaşan linç kültürünü, eril dili, erkek egemen baskıyı anlatarak son dönemde üzerine en çok konuştuğumuz yapımlardan biri oldu. Biz de filmi, yönetmeni ve senaristi (Murat Uyurkulak ile birlikte) Özcan Alper ile başrol oyuncusu Berkay Ateş’ten dinledik.

 

 

Bir filme ya da senaryoya başlarken bazen bir şiir bazen bir fotoğraf ya da küçücük bir gazete haberi tetikleyici olabiliyor. Ama bu filmde daha çok ülkenin içinde bulunduğu ruh hâlinin yansıması belirgindi diyebilirim. Gezi zamanı yitirdiğimiz Ali İsmail Korkmaz ve diğer gençlerle beraber Nuh Köklü, Rabia Naz ve maalesef yıllarca ekmek parası için Karadeniz’e gelip kötü koşullarda çalışmak zorunda kalan, bir de üstüne lince maruz kalan Kürt tarım işçileri, yazım sürecinde etkilendiğimiz durumlardı. Bu ruh hâli içerisinde hikâyeyi yazmaya başladım sanırım.

 

 

Evet, klasik bir polisiye hikâyedeki gibi katil kim ya da katil nasıl yakalanacak durumu yok filmde. Ama “O gece tam olarak ne oldu?” sorusu etrafında şekillenen bir merak unsuru ve gerilim söz konusu. Çünkü filmin esas meselesi, üzeri örtülmeye çalışılan bir suçun, unutturulmaya çalıştırılan bir olayın nedensellikleri ve bunun sorgulanması üzerine kurulu. Diğer taraftan dediğiniz gibi bir Amerikan polisiye matematiğindeki yüzeydeki olay ve olgudan çok, esas olarak bu suçun kişisel ve toplumsal psikolojik ve sosyolojik yönünü açık etme derdi var. Bir linç hikâyesi olması ve bu lincin aslında Türkiye’de nasıl bir kültüre dönüştüğü meselesi var. Bu zor denklemi Murat Uyurkulak gibi bu alanda uzman bir edebiyatçı ile çalışmak kolaylaştırmıştır diye düşünüyorum.

 

 

Özellikle kötülük meselesi, senaryoyu yazarken Murat ile en çok konuştuğumuz ve farklı okumalar yaptığımız bir durumdu. Öncelikle biliyoruz ki kötülük meselesi varoluşundan beri insanın hep içinde olan bir mesele. Hatta öyle ki Habil ve Kabil rivayetine kadar götürebileceğimiz bir durum. Mutlak iyi ve mutlak bir kötü olma hâlinden bahsedemeyiz. Ancak film esnasında, özellikle bizim de üzerine tartıştığımız, Terry Eagleton’ın kötülük üzerine de yazdığı gibi. Mesele bazen sadece dinsel ya da toplumsal basit olgularla açıklanamayacak kadar kompleks olabiliyor. Ama Türkiye’de özellikle sistemin linç kültürünü sürekli bir şekilde her türden ötekine karşı gerekli durumlarda kullandığını biliyoruz. Bu evet, yukarıdan aşağıya şekillenen bir kültür. Ama bir yandan da evde, okulda, sokakta ve her yerde bu kültüre maruz kaldığımız da aşikâr. Esasen linç olaylarına baktığımız zaman, gündelik hayata sızmış bu ırkçılığın Türkiye’de kendine özgü hâllerini görmek de mümkün. Özellikle, özgüven sorunu, aşağılık kompleksi, haset duygusu, sağlıklı yaşanmamış cinsellik ve bunun görünürde baskın bir erkeklik ve eril bir kültürle sarmalanması bu tarz durumlarda fazlasıyla karşımıza çıkmakta.

 

 

Bazen olabiliyor bu tarz benzerlikler. Gayet normal görüyorum. Açıkçası çok klasiktir, çokça söylenir ama insanlık tarihini toplasanız 30 tane öykü vardır. Geri kalan hepsi öykülemedir esasen.

 

 

Pandemi döneminde artık kendimizi yani insanı merkeze alan bir düşünüşten ve siyaset alanından uzaklaşmamız gerektiğini iyice anlamış olduk. Bu yüzden insanın değil, doğanın ve tüm canlıların merkezde olduğunu; insanın, doğanın hâkimi değil, onun bir parçası olduğunu anlamamız gerek. Veya şöyle de diyebiliriz: İnsan ancak doğa ile uyumlu olduğunda umudu ve özgürlüğü daha çok büyütecektir.