Türk dizilerinin Ortadoğu'daki popülerliği hepimizin malumu. Balkanlar'da Meksika dizilerini tahtlarından ettiklerinden, "Muhteşem Yüzyıl"ın Doğu Avrupa'da yarattığı etkiden de az çok haberdarız. Peki 10 bin kilometre uzaktaki Güney Amerika televizyonlarındaki "Türk İşgali"nin ne kadar farkındayız?

 

Georgia Üniversitesi Grady Gazetecilik ve İletişim Yüksekokulu'nda öğretim üyesi Doç.Dr. Carolina Acosta-Alzuru, bu beklenmedik gelişmeyi inceliyor. Dilimize 'Brezilya dizisi' olarak girmiş, aslında tüm kıtada farklı biçimlerde tezahür eden 'telenovela' dizi formatını ve bunun kültür ve toplumla ilişkisini 20 yıldır aşkın süredir araştıran, bu konuda üç kitap yazan Venezuelalı-Amerikan Acosta-Alzuru, Boğaziçi Üniversitesi Yaz Okulu'nda bu dönem dizi-kültür-toplum ilişkisini konu alan bir ders verdi. Biz de kendisiyle Türk dizilerinin Güney Amerika'daki etkisini ve birkaç ay önce "Engin Akyürek Amerika'da araştırma konusu oldu" gibi tuhaf bir başlıkla çıkan haberde bahsedilen çalışmasını konuştuk.

 

 

 

Acosta-Alzuru'ya 'Türk İşgali'nin ne zaman ve nasıl başladığını soruyoruz: "Yaklaşık üç yıl önce Şili'de 'Binbir Gece' ile başladı. Sonrasında 'Fatmagül'ün Suçu Ne' geldi ve onun etkisi çok büyük oldu." "Fatmagül'ün Suçu Ne"nin etkisini anlatmak için Porto Riko'dan örnek veriyor: Beren Saat ve Engin Akyürek'in başrollerini paylaştığı dizi, Karayipler'in en büyük efsanelerinden Kübalı şarkıcı Celia Cruz'un hayatını anlatan bir diziyle aynı zamanda yayınlanmaya başlamış ve reytinglerde onu geçmiş. Acosta-Alzuru'ya göre bölgede en popüler olan diziler, yukarıda belirttiklerinin yanı sıra "Kara Para Aşk", töre dizileri normalde tutmamasına rağmen şaşırtıcı bir performans gösteren "Sıla", "Medcezir" ve bazı ülkelerde "Ezel". Yeni başlayan "Kara Sevda" ve "İçerde"nin performanslarını da takip ediyor.

 

 

 

Araştırmasının bazı medya organlarında "Engin Akyürek Amerika'da araştırma konusu oldu" başlığıyla yer almasının gerçeği tam olarak yansıtmadığına dikkat çekiyor Acosta-Alzuru. "Öncelikle Akyürek'i değil, kendisinin uluslararası hayran kitlesini konu aldım. Ayrıca araştırma değil, bir anketti." Engin Akyürek hayranlarının cevaplaması için İngilizce ve İspanyolca olarak hazırladığı, hem şıklı hem de açık uçlu soruların bulunduğu anketine 500 kişinin katılmasını beklerken 78 ülkeden 3 bin 274 geçerli anket formuyla karşılaşmış. Ankette katılımcılara Türk dizilerinin yanı sıra telenovela izleyip izlemedikleri, hangisini tercih ettikleri, Türk dizilerini neden izledikleri gibi genel soruların yanı sıra, Akyürek'i ne kadar ve hangi mecralardan takip ettikleri, anket sürerken yayında olan "Ölene Kadar" dizisini izleyip izlemedikleri ve hakkında ne düşündükleri gibi özel sorular da sorulmuş.

 

 

Acosta-Alzuru'nun paylaştığı cevaplara göre katılımcıların yüzde 71'i aynı zamanda telenovela izliyorlar ve yüzde 65'i Türk dizilerini telenovelalara tercih ediyor. Türk dizilerinin en çekici tarafları ise açık ara farkla oyuncuları, senaryoları ve genel olarak farklı kültürlere duyulan ilgi olarak sıralanıyor. Acosta-Alzuru'ya Türkiye kültürüne karşı uyanan bu ilginin olası sonuçlarını soruyoruz: "Bu ülkeyi, kültürünü, güzelliğini, geleneklerini göstermenin bir yolu diziler. Dünyanın dört bir yanından insanlar 'kına gecesi' diye bir şeyden habersizdi, şimdi biliyorlar, belki bir gün kendileri de düzenlerler. Güney Amerika'da bazı bebeklere Fatmagül ismi veriliyor. Bir de Türkiye'yi görmek isteyenler var tabii. İstanbul'da kaldığım sürece Instagram'a her fotoğraf koyduğumda 'Orada olmayı çok istiyorum', 'Televizyondaki kadar güzel' gibi birçok mesaj alıyorum. Bunu aslında bir tür 'yumuşak diplomasi' olarak düşünmek mümkün."

 

 

 

Çalışmasında neden Engin Akyürek'in hayran kitlesini tercih ettiğini şu sözlerle açıklıyor Acosta-Alzuru: "Akyürek, Halit Ergenç ile birlikte Güney Amerika'daki en popüler Türk erkek oyuncu listesinin başında. Yerel ile küresel trendler arasındaki farklara ve çekişmeye odaklanan biri olarak, Türkiye'nin en ünlü isimleri arasında yer almayan bir oyuncunun dünyanın başka bölgelerinde edindiği büyük hayran kitlesi benim çok ilgimi çekti. Akyürek'in öykü yazdığı 'Kafasına Göre' dergisine Güney Amerika'dan abone oluyorlar, sırf ellerinde olması için. Sonra internetteki hayran sayfalarında çevirisinin çıkmasını bekliyorlar. Anket sırasında yayınlanan 'Ölene Kadar'ı izleyip izlemediklerini sordum; birçoğu Türkiye'deki yayını aynı anda izlemişler, saat farkını önemsemeden, Türkçe bilmedikleri ve altyazı olmadığı hâlde. Akyürek'i en çok birlikte izlemek istedikleri isimler ise Tuba Büyüküstün ve Beren Saat." Akademisyen, anket sonrasında katılımcılar arasından dünyanın dört bir yanından 16 kişiyle Skype üzerinden özel röportajlar da yapmış. Saçları 18-60 arasında değişen, tümü kadın bu 16 kişi, kendisine daha önce kimsenin bu şekilde hayranı olmadıklarını ifade etmiş.