Kaçırdığımız hayatlar üzerine bir kaçış kitabı

ŞAFAK ULUSOY

Hüsran Üzerine, Kavrayamamak Üzerine, Yanına Kar Kalmak Üzerine, Çıkıp Gitmek Üzerine, Tatmin Üzerine, Deli Rolü Üzerine bölümleriyle bizi kendine hayran bırakan güçlü bir kitap yazmış Phillips. Kitabın çevirisini Selin Siral yapmış. Kitabın kavranmasındaki güçlük biraz ahengi bozsa da altı çizili bir dolu cümle, belki daha önce hiç böyle tanışmadığımız bir biz bırakıyor bize.

Shakespeare oyunlarından her biri çok tanıdık karakterlerle insanın değişmeyen duygu ve davranışlarını tek tek ele alıyor. Lear’dan Hamlet’e Cordelia’dan Othello kitap boyunca bize eşlik ederken tragedyalarında neyi niçin yaptıklarına yorumlar getiriyor. Kendi yorumlarını Lacan’dan Freud, Zizek’ten Winnicott’a çeşir çeşit ustayla desteklediği bir insan yolculuğu sunuyor. Kitap, sakin bir yazar iç görüsünü her satırda hissettiriyor; insan ruhunu çok iyi tanıyan ve kavrayan birisinin bizi tesellisi gibi geliyor.

“Bilgi bizi tercih yapmamız için önümüze daha çok seçenek koyarak değil, imkansız şeylere kalkışıp hüsrana uğramamızı engelleyerek özgürleştirir.”

Bilgisini öyle zarif yollarla anlatıyor ki çözümsüzlüklere bazen çözüm bulamamak da en iyisidir diyebiliyor Phillips. Hayatı, sert virajlarından nasıl döneceğimizi bilemediğimiz bir yol görürken, keskin kararlar ve inatlaşmakla gidip gelen bu yaşamın tanıdık yollarını kendi bildiğince anlatıyor. Kitabın her bölümü belli ki kendisince incelikle seçilmiş. Ve başlıkları da edebiyat ve dünya yazınından referanslarla donatıyor. Kitabın en etkilendiğim yanı ise insanın değişime nasıl ve ne kadar güçlü direndiği üzerine Adam Phillips’in bilgiyle üstesinden gelinecek bir dönüşümü desteklemesi oldu. Bilgiyle donanan bir insanın insan yaşamında tecrübe ettiği her duygu ve olayı yaşamın içine nasıl evireceği her fırsatta yazarın fısıldadığı bir şey oluyor. Risk almadan yaşanan hayatların gerçek bir hayat deneyimi olup olamayacağını sordurtuyor. Hayatımızdaki tragedyaları doğuran şeyin, dünyanın bizi değişime maruz bırakmasına izin vermektense onu katletmeyi yeğlememizdir diyen Stanley Cavell’i bir anda önümüze koyuyor. Kitapta kullandığı, Randall Jarrell alıntısı üzerine gelen bir röportaj sorusuna bakın nasıl cevap veriyor Phillips: “Anlam çıkarmaya çalışmanın işe yaradığı alanlar vardır ve bunların dışında kalan, anlam çıkarmaya çalışmanın deneyimlenecek şeyin içini boşaltacağı yerler de vardır. Bir konsere gitmeden önce ne anlama gelecek diye düşünüp durursanız müziğin tadını çıkaramazsınız. Jarrell’ın sözü ne hakkında, siz söyleyin bana.”  Anlam çıkarmak için değil içsel bir deneyim yaşamak isteyen okuyucuların kesinlikle kaçırmaması gereken bir kitap. Daha ne olsun ki!