Birtakım aydınlar İmparatorluğun dağılıp parçalanmasını engellemek için çare olarak “Osmanlı Kaynaşma Kulübü” adıyla bir cemiyet kurarlar. Ancak cemiyet üyelerinin ibretlik düşünceleri ve eylemleri gerçeklere toslayınca vaziyet içinden çıkılmaz bir hal alır. Ömer Seyfettin, bu güzel “toplumsal roman”ında, çok akıllıca bir buluşla, dışarıdan bir gözle, Kadıköylü bir Ermeni’nin günlüğüyle olayları anlatıyor ve düşüncelerini açıklıyor. Boyalıkuş Yayınları’ndan çıkan bu eser, 1918 tarihli eski Türkçe ilk baskısından büyük bir titizlikle okunmuş ve sadeleştirilmiş. Aslına, ruhuna, Ömer Seyfettin’in düşüncelerine hiç ilişmeden.

Ömer Seyfettin, Türk edebiyatında yapılmış en keskin aydın eleştirisini estetik bir düzlemle bu kitapta dile getiriyor. Romanda anlatılan Osmanlı Kaynaşma Kulübü’nün yöneticileri, Ermenileri, Rumları, Arapları siyasi ve idari alanda “cins ve mezhep ayırmaksızın” birleştirip tarihsiz, ananesiz bir Osmanlı ülkesi yaratmayı hayal eden “aydın”lar. Ömer Seyfettin, bu romanı yazmadaki “maksadı”nı, yalnızca bir “edebi eser” meydana çıkarmak değil, -o dönem- aydınlarımızı toplumsal gerçeklikle yüz yüze getirmek olarak açıklıyor. Türk köylüsü, “dili dilime uyan, dini dinime uyan” diye milliyetin sınırını pek güzel anlarken aydın efendiler ne dile ne dine ehemmiyet veriyorlar. Ömer Seyfettin’in “Tarih tekrardan ibarettir” lafını doğru çıkaran bu romanını, özellikle son 30 yılda Türkiye’de “aydın” makamını işgal etmiş garip topluluğu ibretle izleyen bilinçli okurlar, mutlaka etkileyici bulacaklardır.