GÜLDEN ÖKTEM 

 

Sinema insanları yolculuğa çıkarmaktır” diyen, filmlerinde yolculuk hikayeleri anlatan ve bunları müzikal altyapılarla güçlendiren yönetmen Tony Gatlif’in Cannes Film Festivali’nde prömiyeri yapılan yeni filmi “Djam / Aman Doktor” bu hafta vizyona girdi. “Djam/ Aman Doktor”, Gatlif’in diğer filmlerinden tanıdık olduğumuz özgür, asi ve güçlü başkarakterin Yunanistan ve İstanbul’da başından geçenler üzerine. Filmde göçmen meselesinden Yunanistan’da yaşanan ekonomik krize, danstan eğlenceye pek çok konu işlenirken rembetiko müziğinin tınılarını her bir sahnede işitiyorsunuz. Filmin bir bölümünü İstanbul’da çeken Gatlif ve Yunan asıllı başrol oyuncusu Daphné Patakia, Türkiye gösteriminden önce İstanbul’a geldiler. Beyoğlu’ndaki Fransız Kültür Merkezi’nde buluştuğumuz Gatlif ve Patakia ile İstiklal Caddesi’ne çıktık. İkili ilk gördüğü kestaneciden alışveriş yaptı, fotoğrafları çekilirken ellerini kestanecinin ocağının üstünde ısıttı, bir taraftan da sokak müzisyenlerine danslarıyla eşlik etti ve sorularımızı yanıtladı...

 

 

Tony Gatlif: 1983’te “Les princes”i çekmek için İstanbul’a geldim. O sırada bütün ülkeyi dolaştım, İzmir’e de gittim; çok gezdim, çok sevdim. İşte o zaman, ismini maalesef hatırlamadığım bir sinema eleştirmeniyle tanıştım. Bana rembetikodan bahsetti. Flemenko ya da blues gibi bir müzik olduğunu söylemişti. İki üç sene sonra da Atina’ya gittiğimde bu muhteşem müziği bir tavernada keşfettim. Çok sevdiğim Türk müziği ile Yunan müziğinin karışımı olan bu tür, Türk müziğinin Batı tınılarıyla birleşimiydi. Benim için müzikal anlamda bir şok olmuştu ve “Bunun filmini kesinlikle yapacağım,” demiştim ama 34-35 yıl bekledim. Mübadelenin de müziği nihayetinde… İki üç sene önce, tam da göçün müziği olan rembetikonun hikayesini yazarken Kuzey Afrika’da, Suriye’de göçler olmaya başladı. İnsanlar savaş ve nefret yüzünden buna zorlanıyordu...

 

 

Çünkü başka şeyler yapmam lazımdı. “Latco Drom”u, “Swing”i, “Exils”i yazmam ve çekmem gerekiyordu. Ama hep aklımdaydı rembetiko. Şimdi düşününce iyi olmuş diyorum, çünkü tam da zamanı bugünlermiş. “Djam / Aman Doktor”un senaryosunu yazarken dünyada göçler, saldırılar yaşanmaya başladı....

 

 

 

Tony G.: Bu filmde tüm bu saydıklarınızı anlatmak benim için çok önemliydi çünkü bir yanda da hüzünlü bir durum, bir kriz var ve yaşananlar insanların yaşamlarından bir şeyleri kaybetmesine neden oldu, olmaya devam ediyor.

 

Daphné Patakia: Yunanistan, ekonomik kriz yüzünden çok göç verdi. Özellikle gençler kriz yüzünden ülkelerini terk etmek zorunda kaldı. Birkaç sene sonra da Yunanistan, göçmenlerin göç yolunun önemli bir noktasına dönüştü...

 

 

Tony G.: Göçebe gibi. Kendimi hiçbir yere ait hissetmedim. Fransızım ama aslında değilim, Kuzey Afrikalıyım ama değilim; Cezayir asıllıyım ama o kültüre de ait değilim, çünkü o kültüre hakim değilim.

O yüzden köklerimi yollarda bulan biriyim. Felsefem göçebe bir felsefe değil, ama köklerimi yolda buluyorum.

 

 

- Filme adını veren Djam karakteri nasıl çıktı ortaya?

 

Tony G.: Toplumun bir kenara attığı, benim de çok sevdiğim güçlü kadın karakterini yarattım. Mesela benim annem böyleydi, çok güçlü bir kadındı, erkeklerin karşısında sağlam dururdu. Djam karakterinin asi olmasını istedim, şiddet yönü olmayan bir isyankar/asi.

 

Daphné P.: Bence Tony Gatlif de tıpkı karakteri Djam gibi biri. Zaten çekimlerin ilk gününde bana “Djam, benim!” dedi. Tıpkı Djam gibi özgür ruhlu Tony de. Aynı onun gibi içgüdüleriyle hareket ediyor.

 

 

Daphné P.:  Seçmelerde Tony (Gatlif) bana oryantal biliyor musun diye sordu “Hayır” dedim, “Bağlama çalmayı biliyor musun” dedi “Hayır” dedim, “Şarkı söylemeyi biliyor musun?” dedi “Hayır” dedim. “O zaman sadece yürü” dedi ve Charlie Chaplin gibi yürüdüğümü söyledi. Seçmeler bittikten sonra beş ay boyunca dans çalıştım. Önce bir hocayla sonra tek başıma çalıştım. Bağlama için YouTube’dan videolar izledim. Çok fazla müzik dinledim ve pratik yaptım. Komşularım “Artık Yunan müziğinden bıktık” dedi, neredeyse kendimi evden attıracaktım.