AYŞEGÜL KAHVECİOĞLU / ANKARA

 

Bir süredir rafta bekleyen "Devlet tiyatrolarının özelleştirilmesi" düzenlemesi, bakanlığın "kültür" politikalarına yön verecek 3. Milli Kültür Şurası'nın sonuç raporundan çıktı. Rapora göre devlet, şehir ve belediye tiyatroları, özel tiyatrolara benzetilerek, idari anlamda özerkleştirilecek. Ödeneklerinde de 5 yıllık süre içinde her yıl yüzde 20 oranında kısıtlamaya gidilecek bu kurumlar, "devlet teşviki ve özel iyileştirmelerle" sivilleştirilecek. Bu kurumlarda çalışan çoğu sanatçı, "emekliliğe" teşvik edilecek. Bundan böyle sahne sanatları repertuarlarında yerli ve yabancı eser dengesi, "milli değerler" gözetilerek sağlanacak. Devlet orkestralarının performansları denetlenecek.

 

3-5 Mart arasında yapılan 3. Milli Kültür Şurası'nın sonuç raporu yayımlandı. Raporda yer alan çarpıcı başlıklar özetle şöyle:

 

 

- İstanbul Tarihi Alan Başkanlığı, Söğüt-Bilecik-Bursa Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu Tarihi Alan Başkanlığı ve Sarıkamış Savaşları Tarihi Alan Başkanlığı kurulacak.

 

- Farklı kültürler ve milletler arasındaki ortak semboller üzerinden projeler yürütülecek. Bu yapılırken, farklı bölge ve ülkelerin özgün durum, değer ve hassasiyetleri dikkate alınacak. Balkanlar, Orta Asya, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'ya dönük özel çalışma ve projeler üzerinde yoğunlaşılacak.

 

 

- Bakanlığın kültür ve sanat niteliği olan mal ve hizmet ürünlerini özel sektörden doğrudan satın alabilmesine imkan sağlayacak bir kültür fonu kurulacak.

 

- Özel sektör sponsorluğunun, vergi muafiyeti ile özendirilmesi sağlanacak.

 

- Yetenek sahibi insanların ve girişimcilerin teşvik edilmesi için, başta İstanbul'un yeni oluşturulacak bölgesinde olmak üzere, "kuluçka programları" yürütülecek.

 

 

- Türkiye'deki eski mezarlıklardaki taşlar belgelendirilerek yayımlanacak.

 

- Yayın sayısı, kaç kere referans gösterildiği kaç geçici sergi gerçekleştirdiği, eğitim etkinliklerine katılım oranı, ziyaretçi sayısı, yerli ve yabancı diğer müzelerle işbirlikleri ve sonuçları gibi verilerle müzelerin performansları ölçülecek.

 

 

- Sahne sanatları repertuarlarında yerli ve yabancı eser dengesi, "milli değerler" gözetilerek sağlanacak.

 

- Kamu bütçesi ile yönetilen kültür ve sanat kurumlarının idari özerklikleri sağlanacak.

 

- Ödenekli tiyatrolar, özel tiyatrolara benzetilerek özerkleştirilecek. Raporda, "ödenekli tiyatrolar, bürokrasiden kurtulacak ve devlet amir konumu yerine hami konumuyla var olacak" denildi.

 

- Ödenekli tiyatroların imkânları, özel tiyatrolar, seyirlik sanatlar, halk dansları grupları, sahne gösterileri, gösteri ve müzikalleri de kapsamına alacak.

 

 

- Özel tiyatro ve kurmlarda yerli oyunlarla amatör topluluklara verilen devlet desteği, ödenekli tiyatrolara ayrılan bütçelere yakın miktarda artırılacak. Bunun için objektif kriterler getirilecek ve şartlar kolaylaştırılacak.

 

- Ödenekli tiyatrolarla, özel tiyatrolar arasındaki, "haksız rekabet"in giderilmesi amacıyla, "şartların eşitlenmesi" sağlanacak. Bunun için ya özel tiyatrolar, ödenekli tiyatro kurumlarının imkânlarıyla donatılacak veya ödenekli tiyatroların 5 yıllık süre içinde her yıl yüzde 20 oranında ödenek kısıtlamasına gidilecek ve devlet teşviki ve özel iyileştirmelerle sivilleştirilecek.

 

- Ödenekli sanat kurumlarında, "sanatsal niteliğin artırılması" için mevzuat güncellenecek.

 

 

- "Sanat kurumlarının iyileştirilmesi" gerekçesiyle kadro istihdamı sağlanacak ve genç sanatçıların yetişmesi için emeklilik teşvik edilecek.

 

 

- İstanbul Atatürk Kültür Merkezi ve muadilleri, bina ve yönetsel olarak canlandırılacak. Dünya standartlarında ve kentsel hafızayı içine alacak sahneler inşa edilecek.

 

- Yerli eser üretimi adına telif haklarında teşvik edici düzenlemeye gidilecek. Eser sahiplerinin eseri sahnelenmese bile repertuvara kabul edilmesi halinde eser sahibine telif ödenecek.

 

 

- Samsun, Hatay, Kayseri ve Gaziantep'te Devlet Tiyatroları Bölge Müdürlükleri açılacak.

 

- Türk sahne sanatları adına milli bir sanat vakfı oluşturulacak ve vakfın seçimle ve özel bütçe ile çalıştırılması sağlanacak.

 

- Özel ve ödenekli kurumlardaki sahne sanatçılarının askerlikten muaf olmaları sağlanacak.

 

 

- Ortak kültürel hafızaya sahip ülkelerin de dahil olduğu İstanbul merkezli bir sinema fonu ve sinema enstitüsü oluşturulacak. Ortak filmler yapılacak.

 

- Savaş, göç gibi olayların yaşandığı otantik mekânlar, film çekimleri için değerlendirilecek.

 

 

- Türk dizi sektörü, evrensel insani değerlere uygun içerik açısından denetlenecek; bu dizilerin Türk kültür ve medeniyetini tanıtma, sevdirme ve Türk markalarını özendirme aracı olarak kullanılması sağlanacak.

 

- Türk sinema arşivi, müzesi ve Yeşilçam sinema platosu kurulacak.

 

- Ödül alan sinema yapımları için seyirci bileti üzerinden destek verilecek.

 

- Dizi süreleri dünya standartlarına indirilecek.

 

- Kültür ürünlerinin üretimi ve tüketiminden KDV ve stopaj kaldırılacak.

 

 

- Devletin kültür sanat projelerine vereceği desteklerin belirlenmesi için idari ve mali açıdan özerk, devlete bağlı yöneticilerin yanı sıra sanatçılar, STK'lar, üniversiteler gibi katılımcılarla bir sanat kurulu kurulacak. Özel ya da kamu ayrımı olmadan her ölçekte kültür sanat faaliyeti topluluk ve sanatçı bu kurulca desteklenecek.

 

 

- Devlete bağlı müzik toplulukları, orkestralar ve korolarda çalışan sanatçılar için ölçme değerlendirme kriterleri geliştirilecek, performansları denetlenecek.

 

 

- TV kanalları için hazırlanan müzik programlarının kaliteli ve eğitici nitelikte olması sağlanacak. Popülist yaklaşımlar ve izlenme oranı kaygısı yerine, "toplumun müzik zevkinin yükseltilmesi" hedeflenecek.

 

- Sanat tarihi dersleri lise müfredatına eklenecek. Şiir, bağımsız bir ders olarak öğretim programlarına alınacak.

 

 

- Üniversiteye giriş sınavının sadece test metodu ile değil, dil ve ifadenin ölçülebileceği yazma becerisini geliştirmeye yönelik uygulamaya dönüştürülecek. Bu uygulama, lisenin son 2 yılında yapılacak ve başarılı olan öğrenciler üniversite sınavına girebilecek.

 

 

- Medyada, "milli kültür" unsurları artırılacak; milli kültürü koruyucu ve geliştirici içerikler hazırlanacak.

 

- "Ahlaki öncelikleri ve sınırları olan" bir mimari tavır geliştirilecek. Alternatif konut inşa yöntemleri özendirilecek. Uygun bölgeler için kerpiç teknolojisi gündeme getirilecek.

 

- 25-50-100 binlik İslam şehir mimarisine uygun az katlı ve bahçeli meskenlerden oluşan mahalle eksenli yeni şehirler inşa edilecek.

 

 

- Tarihsel ve sosyolojik olarak toplum hafızasında yer etmiş mekan ve yapılara yönelik fiziki müdahalelerde herkesi ilgilendiren ve etkileyen yapıların inşaası ve yenilenmesi, restorasyonu veya yıkılmasından önce kamuoyu bilgilendirilecek ve projeler tartışmaya açılacak.

 

 

- "Ev kadınlığı ve anneliğin itibarı" özenle korunacak, Gençleri, evliliğe özendirici çalışmalar yapılacak.