FİSUN YALÇINKAYA

 

"Dünyayı değiştirmek istiyorsanız, boynunuza asılı bu harika küçük kutuyu kullanabileceğinizi epey erken keşfettim," diyen fotoğrafçı Philip Jones Griffiths, bu sözü boşuna söylemiyor. ABD'li askerlerin propogandaları dışına çıkıp, ilk kez Vietnamlı sivil bir kurbanı görüntüleyen fotoğrafçı bu karesiyle ABD - Vietnam savaşının gidişatını doğrudan etkiledi. Şimdi bu tarihi kare ve en az onun kadar kıymetli fotoğraflar, üstelik çekilme süreçlerini gösteren kontakt baskıları yani birkaç kare öncesi ve sonralarını gösteren basılmamış kareleriyle birlikte İstanbul Modern Fotoğraf Galerisi'nde bugünden itibaren 2 Ağustos'a dek keşfedilmeyi bekliyor.

 

Siyasi ve sosyal tarihi değiştiren kareler ve dünyaca ünlü isimlerin unutulmaz portreleri, bir araya gelmesi oldukça zor bir seçkiden oluşan 'Magnum - Kontakt Baskılar' sergisi, dünyanın en prestijli fotoğraf ajanslarından Magnum Photos’un bugüne dek düzenlenen en kapsamlı sergisi. Bilinen en iyi savaş fotoğraflarından olan Normandiya Çıkarması'ndan fotoğrafçı Robert Capa'nın kareleri, Che'nin, Dali'nin ve Margaret Thatcher'in portreleri, 11 Eylül'de İkiz Kuleler'in yıkıldığı arka planda güneşlenen gençlerin görüntüleri bu efsane karelerden sadece birkaçı.

 

Magnum fotoğrafçıları Henri Cartier-Bresson, Robert Capa, Elliott Erwitt, Eve Arnold, Josef Koudelka, Rene Burri'nin aralarında bulunduğu 58 fotoğrafçının 133 çalışmasını bir araya getiren serginin eş küratörlüğünü Lorenza Bravetta ve Gabriele Accornero yapıyor.

 

Serginin en önemli özelliği, kontakt baskılar ve yayıncı Thames & Hudson’ın yayımladığı 'Magnum Contact Sheets' başlıklı kitaptan derlenen fotoğrafçıların sergideki karelerin hikayelerini anlattığı metinler.

 

 

 

İstanbul Modern Fotoğraf Bölümü Sena Çakırkaya'nın fotoğrafın gizli defteri dediği 'kontakt baskılar' fotoğrafların editlenmemiş, görme şansı bulmadığımız hallerini gözleri önüne seriyor. Bu durum yüzlerce kareden seçilmiş dünyaca ünlü fotoğrafların aslında nasıl çekildiklerini de gösteriyor. Bunu en iyi anlatanlardan biri de Nixon'un Soğuk Savaş ve seçim dönemi kampanya afişini oluşturan 1959 tarihli 'Mutfak Tartışması' adlı kare. Fotoğrafçı Elliott Erwitt, ABD Başkan Yardımcısı Richard Nixon’ı Sovyet Başbakanı Nikita Kruşçev’e diklenirken Moskova’daki Amerika Fuarı’nın açılışında çekiyor. İkilinin görüşmeleri çoğunlukla dostça geçiyor hatta lahanayla kuru et hakkında tartıştıkları söyleniyor ama Nixon bu kareyi Erwitt'ten istiyor seçim kampanyasında kullanıyor. Sergideki kontakt baskılarsa bize işin aslını gösteriyor. 

 

 

 

Sergide yer alan önemli karelerden biri Philippe Halsman'ın çektiği Dali portresi. Dali için sürreal bir portre çekmek isteyen usta fotoğrafçı kedileri, bir bardak suyu, kısaca odadaki her şeyi (Dali dahil) havaya atıyor. Sonunda istenen kare yakalanana dek canlı cansız her şey defalarca havaya fırlatılıyor. Dijital öncesi dönemin çılgınlığını belgeleyen karelerse ancak kontakt baskılar sayesinde sergide karşımıza çıkıyor.