Çağdaş sanatta "meme" krizi yaşanıyor. Merhart Galeri’de açılan "Zaman’ın Yüzü" sergisindeki Leyla Emadi’nin işleri Ardan Özmenoğlu’nun 2009 yılında yaptığı "seramik meme" işine benzeyince taraflar ikiye bölündü
YASEMİN BAY

Geçtiğimiz günlerde Merhart Galeri'de küratörlüğünü Denizhan Özer'in yaptığı ve daha önce Bakü Bienali'nde izleyicilerle buluşan eserlerin yer aldığı "Zaman'ın Yüzü" adlı bir sergi açıldı. Sanatçı Leyla Emadi sergide yünlerden yaptığı ve galeri mekanının duvarlarında sergilediği kadın memeleriyle yer aldı. Fakat Leyla Emadi'nin "Girift" isimli bu çalışmasını görenlerin aklına hemen bir başka sanatçı Ardan Özmenoğlu geldi. Çünkü Özmenoğlu, 2009 yılında seramikten kadın memeleri yapmıştı. Sanatçının bu çalışması hem aynı yıl açılan "Dekolte" adlı kişisel sergisinde hem Londra Saatchi Galeri'de hem de Barcelona'da sergilenmiş, büyük beğeni toplamıştı.
Soru işaretlerinin üzerine hem Ardan Özmenoğlu, hem Leyla Emadi hem de serginin küratörü Denizhan Özer ile konuştuk...

Bir yıldır planlıyorum

Leyla Emadi: "Ardan Özmenoğlu'nu tanıyorum ama onun yaptığı meme formundaki işleri daha önce görmemiştim. Ben bir senedir bu işimi planlıyorum. 'Katli-am' başlıklı kadına yönelik bir sergi hazırlıyorum. Meme formuna da kadın üzerine düşündüğüm için başladım. Kadını ele aldığım için direkt aklıma meme geldi. Ardan Özmenoğlu ile benim işlerim aynı işler değil. Dünya sanat tarihine baktığınızda aynı dönem içinde, farklı mekanlarda aynı işleri ortaya koymuş çok sanatçı vardır. Bir sürü insan meme ile ilgili iş yapabilir, bu sadece Ardan Özmenoğlu'na ait bir şey. Ben onun malzemesini kullanarak onunla aynı şekilde iş yapmadım."

Esinlenme değil

Ardan Özmenoğlu: "Bu olayı ilk olarak sosyal medya aracılığıyla öğrendim, daha sonrasında bir koleksiyoncum aradı. Leyla Emadi'nin işlerini gördüğümde ilk tepkim 'E ben bunu yaptım dedim' oldu ve aklıma Bedri Baykam'ın 'this has been done before'u geldi. Sonra serginin açılış fotoğraflarına bir baktım Bedri Baykam da orada. Başta çok üzüldüm, sonra kızdım. Bir sanatçının sahip olduğu yegane şey fikirleridir. Ve bu fikirler onu özgün kılar. Esinlenmeye anlayış gösterilebilir ama bu derece kopyalanması Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na da aykırı."

Farklılıklar var

Denizhan Özer: "Leyla Emadi'nin yaptığı enstalasyonda meme kullanması Ardan Özmenoğlu'nu taklit ettiği anlamına gelmez, çünkü yapım malzemesi, sergileme şekli, konuya yaklaşım biçimi çok farklı. Özmenoğlu'nun yaptığı memeler seramikti, tek duvar üzerinde asılmıştı. Sanatçı kırılma korkusu ile kimsenin işin yanına bile yaklaşmasını pek istemiyordu. Buna karşın Leyla Emadi'nin yaptığı enstalasyonda duvara yapıştırdığı memeler yün, orlon, boncuk elyaftan. Bu çalışmada Leyla Emadi izleyicilerin memelere dokunmasını istiyor. Meme konusu sadece bu iki sanatçımız tarafından kullanılmış bir konu değil. Amerikalı sanatçı Lars Plaugmann 2005'te, Josh Zubkof 2006'da, Deniz Pireci 2007'de ve Selma Gürbüz 2008'de eserlerinde memeleri yapıp sergilediler. Meme konusu kimsenin tekelinde değil. Sanatçılar kendi özgür iradeleri ile kendi gerçeklerinden yola çıkarak aynı konuyu işleyebilirler ve Leyla Emadi de bir kadın sanatçı olarak kendi gerçeğinden yola çıkarak bu enstalasyonu gerçekleştirdi. Eğer bu mantığın doğru olduğunu kabul edersek, Ardan Özmenoğlu'nun kendinden önce bu konuyu işleyen sanatçıları rahatlıkla taklit ettiğini söyleyebiliriz."