FİSUN YALÇINKAYA

 

Osman Hamdi Bey’in "Camii Önü" tablosu, bugün Antik A. Ş. tarafından düzenlenen ve Shangri - La Bosphorus’ta saat 15.00'de başlayacak 282. Müzayede’de 10 milyon TL’den satışa çıkarılacak. Gebze Belediye Başkanı Mustafa Zeki Bey koleksiyonundan satışa çıkan ve bugüne dek neredeyse hiç sergilenmemiş olan tablo, Bursa Yeşil Camii önünde duran Osmanlı toplumundan farklı karakterleri temsil eden 16 figürü gösteriyor. Peki bu müzayede vesilesiyle gündeme gelen Osman Hamdi Bey’in sırrı nedir? Hasan Bülent Kahraman’ın bir röportajında "Osman Hamdi aslında bizim Batı tipi modernleşmemizin bir tür ikonik ismi,” dediği Osman Hamdi Bey gerçekten de modernleşmenin tüm aşamalarında yer alıyor. Mesleklerini saymak yeterli bunu anlamak için. Önemli bir devlet adamı, ressam, arkeolog, müzeci, okul kurucusu, entelektüel Osman Hamdi Bey... Unvanlarına gelince. Fransa’dan Legion d'honneur, birinci dereceden Mecidi ve Osmanî nişanlarıyla, Avrupa ve Amerika'daki üniversitelerinin fahri doktorluk unvanlarıyla, pek çok madalya ve ödülle onurlandırılmış. 1883 yılında kuruculuğunu üstlendiği Sanayi-i Nefise Mekteb-i Aliye'nin müdürlüğünü yapıyor, 1891 yılında "ilk türk müze binası" olan İstanbul Arkeoloji Müzesi'ni açıp, Anadolu'nun her yerinden eserlerin istanbul'daki müzeye gönderilmesini sağlıyor. İşte bütün bu işler sırasında bir yandan da muhteşem tablolar resmediyor.

 

Osman Hamdi Bey uzun yıllar ressam olarak önemi anlaşılmamış bir sanatçı. Ressam yönünü öne çıkaran ilk eser, "Sanatta Batı'ya Açılış ve Osman Hamdi" (1971). Mustafa Cezar'ın kaleme aldığı kitaptan sonra daha çok ressam kimliğiyle ele alınıyor. İşte bu kitapla beraber Osman Hamdi Bey’in resimleri üzerine yazılan yayınlar artıyor. Kitlelerce tanınması ise ressam yönünün öne çıkmasıyla birlikte gerçekleşiyor. Osman Hamdi’nin yaşamındaki önemli kadınlardan kızı Nazlı Hamdi’nin hayatından bir kesiti belgelerle anlatan ‘Nazlı’nın Defteri’ adlı serginin de Anamed’de 10 Temmuz’a dek sürdüğünü hatırlatmakta fayda var.

 

 

Edhem Eldem (Tarihçi, akademisyen, küratör): “Osman Hamdi Bey sadece ressam olarak değil, başta Sanayi-i Nefise Mektebi'nin kurulmasıyla sanatın muhtelif dallarının kurumsallaşması konusundaki çalışmalarıyla Osmanlı modernleşme ve Batılılaşma sürecinin merkezinde yer almış bir şahsiyettir. Tabloları ise Batı'ya dönük konumunu çok net bir şekilde ortaya koymakta. Oryantalist tarzda yapılmış olan ve esasen ülke dışındaki bir seyirci kitlesini hedefleyen bu eserler, ressamın ne derecede Batı merkezli bir modernlik ve estetik anlayışa sahip olduğunu açık bir şekilde göstermektedir. Dolayısıyla bu tabloların bugün gördüğü büyük ilgi, ilginç birer sanat eseri olmanın ötesinde belirli bir tarihi sürecin parçası olması açısından da değerlendirilmelidir.”

 

 

Kaya Özsezgin (Sanat tarihçisi, akademisyen): “Osman Hamdi anıtsal figür konulu kompozisyon geleneğinin öncüsü olarak bilinir. Resimlerinde yerel giyimli figürler, Fransa'da eğitim gördüğü sanatçıların klasik-akademik anlayışını yansıttığı gibi, dönemin oryantalist tekniği paralelindedir. Ayrıca ülkemizde sanat eğitimi veren ilk sivil okulu Sanay-i Nefise'yi kurması, müzeci ve kültür adamı kimliğiyle eski eser kaçakçılığını önleyici nizamnameyi gerçekleştirmesiyle de tanınır.”

 

 

Can Has (Koleksiyoner): “Osman Hamdi bütün sanat tarihinde çok önemli bir yeri olan bir sanatçı. Bir de tabi en önemli özellik Osman Hamdi’nin eserlerinin zaten çok zor bulunması. Yani tahminimden bugune kadar herhalde 150 kadar eseri olan bir sanatçı.”