ÖZGE KARA

 

Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'nün yetiştirdiği belki en önemli isimlerden bir tanesi İsmail Saray. Sanatçı, enstitüden mezun olup eğitimine devlet bursuyla gittiği Londra’da devam etti. Aslen Kütahyalı olan Saray, Türkiye’ye döndükten sonra öğretmenliğe Samsun’da başladı. Buradaki zorunlu hizmeti sırasında sanat kütüphanesi girişimiyle dikkatleri çekti. O dönem gerçekleşmesi neredeyse imkansız gözüken bu girişim sanatçının yerel yönetimi kütüphane için bir bütçe ayırmaya ikna etmesiyle hayata geçti. İstanbul seyehatlerinden her defasında ellerinde kütüphane için seçilmiş kitaplarla dönen İsmail Saray, kütüphanenin uluslararası sanat dergilerine de üye olmasını sağladı. Sanatçı, böylece hem öğrencilerine hem Samsunlulara ulusal ve uluslararası sanat dünyasının kapısını açmış oldu.

 

 

Yaptığı işlerle düşünce odaklı sanat eserlerinden oluşan kavramsal sanatın Türkiye'deki ilk uygulayıcılarından oldu. 1980 askeri darbe öncesi ülkede artan muhafazakarlık ve siyasi tedirginliğe odaklanan sanatçı, İstanbul merkezli sanat dünyasına uzak bulunduğu konum itibariyle işlerinin sergilenme fırsatının az olduğunun farkındaydı; bu yüzden uzun süre başka kurumlara tayinini talep etti. Talebi cevapsız kalınca 1980’de Türkiye’den ayrıldı. O yıllardan bu yana Londra’da yaşayan sanatçı Türkiye ve içerisinde bulunduğu politik ortamından kopmadı. Sanatını bir tür aktivizm olarak sürdürmeye devam etti. Sanatçı haklarına yönelik çeşitli kampanyalar yürüttü. Bu dönemde zaman zaman Türkiye’deki sergilere uzaktan katılmayı sürdürse de İsmail Saray, bugünlerde Salt Galata’da düzenlenen 'İngiltere’den Sevgilerle, İsmail Saray' başlıklı sergiyle 20 yılı aşkın bir zamandan sonra ilk kez Türkiyeli izleyiciyle buluşuyor. Sergi, sanatçının kişisel arşivinden derlenmiş pek çok eskiz, fotoğraf, video, yazışma gibi belgeler aracılığıyla İsmail Saray’ın yaşamı ve sanatsal pratiğine dair kapsamlı bir bakış sunuyor. Sanatçı sergi hakkındaki konuşmasında Salt çalışanlarına bu sergi için teşekkür ettiğini belirtti ve onlara 'yoldaş' diye hitap etti. Saray’ın arkadaşları Cengiz Çekil, Ahmet Öktem gibi isimlerin koleksiyonlarında saklanan işler ve sanatçının koruma altına alınan arşivi üzerinden Salt Araştırma ve Programlar'dan Duygu Demir ve Sezin Romi tarafından gerekleştirilen araştırma süreci sonucunda meydana gelen bu arşiv sergisi, 2 Kasım’a dek Salt Galata’da ziyaret edilebilecek. Sergi 18 Kasım tarihinden itibaren ise Salt Ulus’ta Ankaralı izleyici ile buluşacak. Tamamı dijitalleştirilmiş İsmail Saray Arşivi, sergiyle eş zamanlı olarak Salt Araştırma'da erişime açılırken sergiyi takiben sanatçı üzerine bir de e-yayın hazırlanacak.

 

 

 

Sergide yer alan eserler içinde öne çıkanlardan bir tanesi de Salt Araştırma'da yer alan "Brand New" isimli performans eseri. Daha önce 2010 yılında Londra'da "From Floor to Sky" başlıklı sergide gösterilen işte, izleyiciden salona yerleştirlmiş bir kütüğe bir yüzeyinde "peace" yani "barış", diğer yüzeyinde ise "terror" yani "terör" yazan çekiç benzeri bir aletle vurması bekleniyor. Eser, böylece barış ve terör gibi iki zıt kavramı sürekli üstüste getiriyor ve en nihayetinde dünyanın bu bitmek bilmez ikilemine dikkat çekiyor.