FİSUN YALÇINKAYA 

 

12 Kasım’a dek iyi bir komşu temasıyla devam eden Elmgreen&Dragset sanatçı ikilisi tarafından küratörlüğü üstlenilen 15. İstanbul Bienali bu yıl hayvan hakları ihlalleriyle de gündeme geldi. Bienalde İstanbul Modern’de sergilenen Xiao Yu'nun 'Ground' adlı eserinde bir hafta boyunca tarla sürmesi için kullanılan eşek Boncuk, Adel Abdessemed'in 'Feryat' eserinde kullanılan fildişi malzemesi ve Pera Müzesi’nde sergilenen Aude Pariset adlı sanatçının 2016 tarihli ‘Toddler Promession’ adlı enstalasyonunda plastik köpüğü yiyip organik atığa dönüştüren kurtçuklar tartışma konusu oldu. 'Feryat' adlı eserin önünde döviz gösterilerek eylem yapıldı.

 

 

Tüm dünyada düşünce özgürlüğü kapsamında tartışılan hayvan hakları meselesi hakkında yapılan çok sayıda çalışma bulunuyor. Bu alanda çalışan önemli bir isim de Washington’daki Albany Üniversitesi’nden sanat tarihçisi Sarah Cohen’le konuştuk. Cohen: “Sanatçıların bienaldeki tema çerçevesinde insan haklarıyla ilgili endişelerine yer vermelerini anlıyorum. Ancak insanların doğaya ve hayvanlara yönelik davranışlarıyla ilgili etik değerleri gözetmeden yapılan sanat eserleri ancak eleştirmeye çalıştıkları baskın ideolojiyi ve davranışları sürdürmüş oluyorlar,” diyerek konunun bu noktadan hareketle incelenmesi gerektiğinin altını çiziyor. 

 

 

Cohen tek tek eserlere bakıldığında ise Adel Abdessemed’in ‘Feryat’ adlı eserinin özellikle ilgi çekici olduğunu belirtiyor: “Adel Abdessemed’in ‘Feryat’ adlı eserinde sanatçının fildişi malzeme kullanma seçimini sorgulamak zorundayız. Nesli tükenme tehditi altında olan ilk olarak Avrupa, Kuzey Amerika ve şimdi Asya’da üretilen lüks tüketim ürünleri için bir türden bahsediyoruz… Özellikle de eğer sanatçının amacı bu eseri satmak ya da eserden yarar elde etmek ise… Ancak eserinden tek beklentisi profesyonel bir ün kazanmak ve sanatıyla anılmak olsa bile sanatçı kendisi bizzat böyle vahşi bir sömürü içindeyken nasıl bir başkasının hassasiyetine eseriyle ışık tutabilir?”

 

 

Cohen ayrıca, Xiao Yu’nun eşek Boncuk’un bir hafta boyunca yer aldığı ‘Ground’ adlı eseriyle ilgili olarak da, canlı bir hayvan kullanılan bu eserin etik değerleri bir kenarda tutarak, anlatmak istediği meseleyi aktarmasının mümkün olmadığını söylüyor. Sanat tarihçisi ayrıca, “Bana göre sanatçıların artık etiğin gözetilmesinin eserin estetik değerinde önemli yer tuttuğunu anlaması gerekiyor” diye belirtiyor.