ABD’de 1919 ile 1929 arasında yaşanan döneme Caz Çağı adı veriliyor. O yıllarda caz müziği tüm ülkeyi etkisi altın alırken lüks tüketim sınırları aşıyor. Hemen ardından ise Büyük Buhran, başka bir değişle Dünya Ekonomik Bunalımı geliyor. Bu dönem için “Mucizelerin çağıydı, sanatın çağıydı, aşırıya kaçmanın, hicvin çağıydı” diyen F. Scott Fitzgerald, VakıfBank Kültür Yayınları’dan çıkan “Caz Çağı Öyküleri” isimli kitapta hikâyeleriyle Amerikan rüyasını büyüteç altına alıyor. Ve geçiş aşamasındaki ABD’nin hem sosyo-kültürel hem de ekonomik dönüşümünü ortaya koyuyor.

Üç Oscar adayı sıra dışı anlatım

Fitzgerald’ın daha önce Metropolitan, Smart Set ve Vanity Fair gibi dönemin önemli mecralarında yayımlanan 11 hikâyesinin bir arada olduğu “Caz Çağı Öyküleri”nde, 2008’de aynı isimle beyazperdeye uyarlanan, başrollerinde Cate Blanchett ile Brad Pitt’in oynadığı ve üç Oscar adaylığı kazanan Benjamin Button’ın Tuhaf Hikâyesi adındaki öykü de yer alıyor. Okur, bu hikâyede Fitzgerald’ın sınırları aşan hayal gücünün detaylarına tanık oluyor. Benjamin Button ile yaşam döngüsünü tersine çeviren Fitzgerald, 70 yaşında doğan karakteri giderek gençleştiriyor: “Büyük, beyaz bir battaniyeye sarılı, çocuk karyolasına yarı yarıya sığabilmiş, görünüşe göre yetmiş yaşlarında bir adam oturuyordu orada.”

Uçlardaki yaşamlar

Kitaptaki diğer hikâyelerde ışıltılı hayatlar, zenginliğe ulaşmak isteyen taşralılar, ihtişama gıpta ile bakanlar ve buna sahip olma arzusundaki kişilerin adımları anlatılıyor. Öte yandan ne müziğin sesi kısılıyor ne de dans pistleri boş kalıyor… 1 Mayıs öyküsünde kesişen yaşamlar okura ulaşırken Ritz Büyüklüğünde Bir Elmas isimli hikâyede okur yine Fitzgerald’ın büyüleyici hayal gücünü, dönemin normlarını ve zenginlik ile fakirlik arasındaki uçurumu izliyor. 

Efsaneleşen bir yazar

Kitabın Roger Lathbury tarafından kaleme alınan giriş bölümünde Fitzgerald ile ilgili şu sözlere yer veriliyor: “Yarım düzineden fazla biyografisi, Fitzgerald’ı sadece ‘şöhret’ olmaktan bir ‘Amerikan miti’ olma seviyesine yükseltmiştir. Her ne kadar zenginlik peşinde koşmayı ahlaksızlık olarak resmetmiş olsa da, kendi maddi ve edebi başarı arayışı günümüzde hâlâ bir Amerikan rüyası olarak görülmektedir.” Fitzgerald eserlerinde hem döneme adını veren bu çağı eleştiriyor hem de yüceltiyor. Şaşalı yaşamı incelendiğinde onun hikâyelerinde anlattığı dünyanın tam içinde konumladığını söylemek mümkün. Karakterleri bu nedenle hayattan besleniyor, kurguları ise yeri geldiğinde fantastik öğeler içerse bile yaşamdan kopmuyor.

VBKY’nin yayımladığı “Caz Çağı Öyküleri”, edebiyat tarihinin en saygın yazarlarından Fitzgerald’ın gözünden Amerikan rüyasının kâbus tarafını anlatıyor. Göz alıcı yaşamları okudukça değişimin ve hicvin merkezine ineceksiniz.