GÜLDEN ÖKTEM

 

Bob Dylan'ın Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanması sadece edebiyat çevresini değil, Dylan sevsin sevmesin herkesi ikiye böldü. Kimilerine göre İsveç Akademisi Bob Dylan'ı ödüllendirerek doğru bir tercih yapmıştı, kimileriyse Philip Roth, Joyce Carol Oates ve Margaret Atwood gibi edebiyatçılar dururken bir müzisyenin ödüle değer görülmesine anlam veremedi. İsveç Akademisi ise yaptığı bir açıklamada bu tercihin, edebiyat tanımının ilk esnetilişi olmadığını duyurdu. Ayrıca açıklamada 1953’te Winston Churchill'in de politik konuşmalarındaki edebi değerden dolayı Nobel Edebiyat Ödülü kazandığı hatırlatıldı.

 

Biz de bu fikir ayrılığından yola çıkarak Türkiye'de hem edebiyata hem de müziğe hakim yayıncı, yazar ve eleştirmenlere Bob Dylan'ın Nobel Edebiyat Ödülü kazanması hakkındaki görüşlerini sorduk.

 

 

Bob Dylan gibi bütün bir 60'ları 70'leri etkilemiş bir adamın üzerine, "Yok edebiyattı yok müzikti" diye bir tartışma yapmak çok manasız diye düşünüyorum. Eğer çok kızıyorlarsa alırlar Dylan'ın şarkı sözlerini okurlar. Bob Dylan'ın şarkı sözlerinin büyük çoğunluğunda, sözlerin güzelliği kadar, ifade ettikleri de çok önemli. Dylan'a Nobel Barış Ödülü de verebilirlerdi, hiç de itirazım olmazdı. Bunlar çok ender gelen insanlar dünyamıza. O kadar geniş etki alanları var ki... Ben Mülkiye'de öğrenciyken, 63'ten beri Bob Dylan dinliyorum. 'Blowing in the Wind', 'Times They Are a Changin'', 'No Direction Home'... Bunlar müthiş şarkılar, sözleri de müzikleri de büyülü şarkılar. Dylan'ın etki alanı herhangi bir edebiyatçının etki alanından daha geniş.

 

 

Bob Dylan bir kuşağın başkaldırı simgelerinden. Nobel'i veren akademinin üyelerinin büyük çoğunluğunda da izler bırakan şarkılar yapmıştır eminiz (akademi üyeleri ölene kadar görev yapıyor, yani çoğunun uzak tarihteki gençliklerinde şu an 75'indeki Dylan ile içlenmiş olmaları ihtimal). Ama 1993'ten beri bir Amerikalı yazara verilmemiş olan ve sınırları 'edebiyat' ile çizili bu ödülü, kariyeri artık Las Vegas'ta halkı eğlendirmek ve IBM reklamlarından para kazanmak olan bir şarkı sözü yazarına vermek, adı burada sayılamayacak kadar çok olan, ömrünü edebiyata vakfetmiş, muazzam Amerikan yazarlarına haksızlığın yanında, bu ödüle çok büyük önem atfetmiş dünyadaki edebiyat okuruna da büyük bir haksızlık. Edebiyat dünyasının da edebiyat okurunun da önemli yazarları keşif anlamına da gelen Nobel Edebiyat ödülüne ihtiyaçları var. Las Vegas'a gidersem Bob Dylan'ı belki dinlerim ama bu sene Nobel Edebiyat ödülü bana göre yok hükmündedir.

 

 

Alanında 'en büyük' sayılan bir edebiyat ödülünün bir edebiyatçıya verilmesi taraftarıyım. Bob Dylan'ı severim. Şimdi beni Dylan düşmanı ilan etmesinler ama ben böyle olduğunu düşünüyorum.

 

 

Ödül verilince ben de bu meseleyi düşündüm aslında... Bir şairin Nobel Edebiyat Ödülü kazanması normal karşılanıyor da neden bir müzisyenin alması karşılanmıyor, diye. Ama bence birinin şiirine ödül verilecekse bu alanda Leonard Cohen gibi de bir gerçek var. Bence Cohen bu alanda Dylan'dan öndedir, gibi geliyor bana. Söz yazarını şair olarak düşünecek olursak, doğru bir karar. "O şairin de hangisi daha iyi" diye soracak olursanız bence Leonard Cohen öndedir. 

 

 

İsveç Akademisi'nin bundan önceki kararları hakkında bir şey söyleyemesem de bu kararının son derece isabetli olduğunu düşünüyorum. Günümüzde edebiyat, güncel sanat, müzik gibi birçok konunun birbiriyle bir geçişkenlik yarattığını düşünüyorum. Nobel'i toplumun değişimine, dönüşümüne katkıda bulunan kişilerin alması gerektiğinin ve Bob Dylan'ın da buna çok iyi bir örnek teşkil ettiğinin inancındayım. Kendisinin bir müzisyen diye geçiştirilemeyecek şair, edebiyatçı, müzisyen, müzik insanı, toplum dönüştürücü kişi olarak nitelendirimesi gerektiğini düşünüyorum ve bu nedenle de sonuna kadar Nobel Edebiyat Ödülü'nü hak etti.

 

 

Bob Dylan hayranıyımdır ama yine de İsveç Akademisi, FED gibi piyasaları test ediyor, diye düşünmekten kendimi alamıyorum.

 

 

Guardian'da yer alan bir habere göre, Bob Dylan dün Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandıktan sonra Las Vegas’taki Chelsea Tiyatrosu’nda konser vermek üzere sahneye çıktı. Dylan’ın sahnede Nobel Edebiyat Ödülü'nden hiç bahsetmemesi ise dikkatleri çekti.

 

Geleneksel edebiyat normlarının dışında birinin, bir müzisyenin, Nobel edebiyat ödülünü alması edebiyat çevrelerinde ve hayranları arasında hem olumlu hem olumsuz tepkilere yol açtı. Hatta twitter’da bir “Dylan Nobel’i hak etti mi yoksa hak etmedi mi?” tartışması çıktı.

 

Stephen King, Joyce Carol Oates ve Salman Rushdie gibi yazarlar Bob Dylan’ı tebrik etti ve Dylan’ın Nobel edebiyat ödülü almasının doğru bir tercih olduğunu belirtti. Dylan’ın 55 yıldır hayranı olan ve dün gece konserine giden Richard Iozia, Dylan’ın Nobel almasına hiç şaşırmadığını, Dylan’ın zamanımızın en iyi şairi olduğunu söyledi.

 

1965’ten ben Bob Dylan hayranı olduğunu söyleyen Corey Wright ise “Dylan tipik bir Rock’n Roll yıldızından çok farklı, onun şarkılarında verdiği mesajlarla tüm gençlik kendini buluyor” diyerek olumlu tepkisini belli etti.

 

Ancak edebiyatçılardan Dylan’ın Nobel Edebiyat ödülünü kazanmasından hoşlanmayanlar da oldu. Örneğin Lübnan’lı roman yazarı Rabih Alameddine “Ben Nobel Edebiyat ödülü verecek olsaydım bir şaire verirdim ancak Bob Dylan iyi bir ‘söz yazarı’.” dedi.

 

Amerikalı çok satan kitap yazarı Jodi Picoult ise tepkisini “Bob Dylan adına mutluyum. Peki bu benim Grammy kazanabileceğim anlamına mı geliyor?” diyerek gösterdi.