Yeni Osmanlılar hareketi, 1860’ların ortalarından itibaren etkin faaliyetler yürüttü. Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi ve Şinasi gibi fikir adamlarının bulunduğu bu harekete göre Tanzimat reformları yeterli bulunmaz; demokratik açılımlar desteklenir, modernleşmenin önemine dikkat çekilirdi. Ancak grubun içinde yer alanlar kendilerini her ne kadar Batı’da ortaya çıkan fikirlerle yoğurmuş olsa da, Batı’yı asla ve asla olduğu gibi kabul etmezdi. Fikir adamlarının ortaya koydukları modernleşme anlayışı İslami düşünce yapısından ayrılmazdı.

VakıfBank Kültür Yayınları’nın (VBKY) iki cilt halinde okurla buluşturduğu “Sürgünde Muhalefet: Namık Kemal'in Hürriyet Gazetesi”nde ise Yeni Osmanlıların görüşlerini detaylıca aktaran gazetenin 100 sayısı yer alıyor.

Avrupa’dan Anadolu’ya kadar yayıldı

Önce Londra, ardından da Cenevre’de basılan “Hürriyet”, 100 sayıya kadar ulaştı. 1868 ve 1869 yıllarında editörlüğü Namık Kemal yaparken, 64. sayıdan itibaren bu görevi Ziya Paşa üstlendi. Gazetede, Avrupa’dan Anadolu’ya kadar yayılan sosyo-politik düşünceler birbiri ardına sıralandı. Yeni Osmanlıların umut ettikleri rejim, beslendikleri kaynaklar sayfalarda enine boyuna anlatıldı. Dönemin hem aydınları hem de Anadolu insanı Yeni Osmanlıların saptamalarını önemser, vurgulananlara kulak verirdi.

VBKY’nin iki cilt halinde yayımladığı kitaplarda, Yeni Osmanlıların fikirleri orijinal gazete sayfalarıyla birlikte okura ulaşıyor. Çalışmayı yayına hazırlayan akademisyen Alp Eren Topal, kitabın girişinde konuyla ilgili şunları söylüyor: “Yeni Osmanlılar 10 seneyi aşan muhalefetlerinde 10 kadar farklı gazete çıkarmış olmalarına rağmen bunların hiçbirisi Hürriyet kadar sürekli, kalıcı ve gür bir sedaya sahip olamadı.