Düzce Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Sanat Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi, güncel sanatçı Ferhat Özgür, Danimarka’nın başkenti Kopenhag’daki SMK - Ulusal Sanat Müzesi Galerisi’nde, 16’ncı YY. Danimarka-Alman kökenli sanatçı Melchier Lorck’a ithaf edilen özel bir sergiye İstanbul’dan yeni video düzenlemeleriyle alternatif yorum ve katkıda bulunuyor.

 

Küratörlüğünü Hilde Østergaard’ın üstlendiği “Geçişte Bir Sanatçı: Melchier Lorck” sergisi SMK’da 3 Mart’a dek yer alırken etkinlik odağındaki Rönesans dönemi üyesi ve bir bakıma eser ve faaliyetleriyle Danimarka’yı sanat tarihinde ilk defa yurt dışında tanıtan bu sanatçıya ait özgün ‘Sekiz ayaklı efsanevi yaratık’ illüstrasyonları, dev sarıklı sultan kompozisyonları ve 500 yıl öncesinden gelen 11 metre uzunluğunda panoramik bir Yeditepe - İstanbul manzarası da Kopenhag’daki ziyaretçilerden yoğun ilgi görüyor. 

 

16’ncı YY.’da gerçek, kurgu ve geçişliliğe değinen sergi, 1527 - 1583 arası yaşamış sanatçı Lorck’un ele aldığı konulara getirdiği ‘gerçeküstü’ ve ithaf yüklü yaklaşımıyla, müthiş detaycı ve meraklı bu sanatçının ‘döneminin güncel olanı’ üzerine ne denli odaklandığına değiniyor.  

 

Özgür’ün yedi kanallı video yerleştirmesi “İstanbul’un Geçici Yeditepe’si” ise, günümüz Türkiye coğrafyası ve özellikle İstanbul’a getirdiği paralel bakışla, sanatseverlerin Lorck ve Özgür gözlem biçimlerindeki akrabalıkları keşfetmeleri adına, özeleştiri ve vizyon arayışı dolu uluslararası bir köprü olma vazifesini üstleniyor. 

 

SMK Galerisi’nde bu yönüyle Melchier Lorck’un 1545 tarihli “Vahşi Bir Adam Olarak Papa”, ya da 1570 tarihli, “Süleymaniye Camii’nin Doğu Görünümü” veya 1562 tarihli “Muhteşem Süleyman” gibi yapıtları, Ferhat Özgür’ün videolarıyla kesişiyor. 

 

 

 

 

 

Etkinlikte Özgür imzası ile izlenen “Sınır” videosu, İstanbul sakinlerinin kentte yaşayabilmek, Ramazan ayında sevdikleriyle buluşabilmek uğruna gündelik kamusal alanda baş etmek zorunda kaldıkları coğrafi, sosyal, sınıfsal ve geleneksel sürprizlere getirdikleri cesur çözümlerle, soğukkanlı bir görsel izah olarak kayda geçiyor. 

 

 

 

Sanatçının SMK’da izlenen yerleştirmesindeki bir diğer çalışması, 21’nci YY. Türkiye’sinde halkın geçmiş ve gelecek arasında kendilerine kurmak durumunda kaldıkları aidiyet, gelecek ve folklor yapısının altını, 2016’dan bu yana açık havada düzenlenen ve halktan büyük ilgi gören, disiplinler arası ‘Etnospor’ festivaline yaklaşımıyla çiziyor. Bu çalışmada ayrıca Özgür, kente renk katan 21.YY. versiyonu üzerinden, 29 Mayıs 1453 Fetih Şenlikleri’ni de Danimarka’yla buluşturuyor. 

 

Ferhat Özgür bu yönüyle, Melchier Lorck’un kitaplara da girmiş, galeride de sergilenen özgün ve gerçeküstücü ‘eski çağ’ illüstrasyonlarını adeta açık birer kültürel kehanete dönüştüren vizyoner yaklaşımıyla öne çıkıyor. Aynı zamanda UNESCO’ya bağlı Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Birliği Türkiye Şubesi üyesi olan ve alanında pek çok eleştirel metne de imza atmış bulunan sanatçı, zaman, mekân ve insanın birbirinden devraldığı gerçeklik, betimleme ve temsiliyet şapkalarını, sanat ve tarih sayesinde nasıl büyük ironi ile takas edebildiğini de bizlere ispatlıyor. 

 

“İstanbul’un Geçici Yeditepe’si” projesi için kentin ‘öteki’ yüzlerini de keşfe çıkan, yerleştirmesinde kentin bünyesindeki kültürel zenginliğin içindeki sosyal hakikati de tarafsız bir gözle ispatlayan Özgür, sergi vesilesiyle Danimarka’da verdiği sunumda da projesinin odağını şöyle dillendiriyor: 

 

“Lorck’un İstanbul panoraması aslında İstanbul'un yedi tepesini tasvir ediyordu. Yani 7 sayısı, her zaman bir metafor olarak önümüzde duruyor. Projem için kentin en popüler noktalarında gezindiğim sırada şunu fark ettim: Yedi tepeli bir şehirde, yüzlerce İstanbul gizleniyor. Ve itiraf edeyim ki, bunların çoğunu kaçırmışım. Bu açıdan yüzlerce sene sonra, bu şehirde arka sokaklara dalıp, daha sonra sosyal eşitsizliklerle karşılaşmak ve yoksulluk ve refah arasındaki çelişkiye tanıklık etmek, benim için gerçekten çok çarpıcı ve unutulmaz bir durumdu. 

 

Dahası, Lorck hakkındaki diğer birkaç incelemem sırasında ‘16. Yüzyılda İstanbul’ adlı Metin And tarafından kaleme alınan kitabı buldum ve bu kitap, gündelik hayatı ve şehri araştırmak için kullandığım ana kaynaklardan veya başlangıç noktalarından birine dönüştü. Ve yaşamın yanı sıra, örneğin kraliyet, geleneksel festivaller, tapınaklar, mimari yönler ve kostümler gibi, iki ülke arasında birçok benzerlik bulmam da beni ayrıca şaşırttı. Bunlarla birlikte, 19’uncu YY. Paris’ine dair izlenimleriyle bilinen Fransız ozan Charles Baudelaire'in "Flaneurism" olarak adlandırdığı olguya da başvurdum. Lorck nasıl şövale ve not defteri ile İstanbul’da dolanmışsa, ben de kameramla bir ‘flaneur’ olarak kentte gezindim. Evet, gitmek istediğim noktaları, kadrajları önceden tasarladım. Ancak daha sonra gözden kaçırdığım nice başka imge olduğunu da gördüm.”

 

Lorck’a ait tarihi çizimlere koleksiyonunda ayrıca yer veren SMK bu serginin yanı sıra halen 20 Mayıs’a kadar usta İsviçreli modern, kübist ve gerçeküstücü heykeltıraş Alberto Giacometti’nin (1901-1966) “Gözün Gördüğü” sergisini ve 1750-1900 yılları arası Kuzey Avrupa ve Danimarka sanat tarihini içeren kalıcı koleksiyonu da ziyaretçilerine sunuyor. 

 

Bilgi: https://www.smk.dk/en/exhibition/melchior-lorck/