Chichen Itza'daki Xtojil Çukuru etrafında yürütülen kurtarma çalışmaları sırasında iskeletlerle birlikte ticaret göstergelerine de rastlandıMeksika'nın Yucatan Yarımadası'ndaki İtza Maya kenti Chichen Itza'da bulunan Mayalara ait Xtojil Çukuru etrafında, Ulusal Tarih ve Antropoloji Enstitüsü'nün yürüttüğü kazı çalışmaları sırasında kente 20 kilometre uzaklıkta bin yıllık iskeletler bulundu.

Keşfedilen 10 iskeletten yedisi, bulundukları tabutun içine 1000 yıldan uzun süre, M.S. 600 ile 800 yılları arasında yerleştirilmiş olarak tanımlandı.

Arkeolojik kurtarma operasyonu

Uzmanlar, yeni bulunan iskeletler ve geçtiğimiz birkaç yıl içinde bulunan diğer tarihi kalıntıları da baz alarak, bin ikiyüz yıl önce Yucatan'ın, su çukurları etrafında dağınık bir şekilde yerleşmiş, yüksek popülasyon oranına sahip olduğunu, zamanla Chichen Itza kentinin gelişerek bölgenin merkezi haline geldiğini saptadı.
Arkeologlar Mariza Carrillo ve Christian Hernandez'in yardımı ve Ulusal Tarih ve Antropoloji Enstitüsü'nün Yucatan Merkezi'ndeki araştırmacıları Jose Osorio Leon ve Francisco Perez Ruiz önderliğinde yürütülen çalışma, Libre Union ve Yaxcaba'yı bağlayan karayolunun uzatılması kararı verildiğinden beri devam eden arkeolojik kurtarma çalışmalarının bir parçası. 18 kilometrelik uzatma bölgesinde, farklı boyutlarda olmak üzere 28 tane arkeolojik yapı keşfedildi.

Arkeolog Jose Osorio Leon 10 adet iskeleti buldukları 22. bölgenin 50'lerde otoyol yapımı sırasında kısmen zarar görmüş olsa da, kuzey ve güney yönlerine bakan duvarlar ile apsis biçimli yapıya benzer zeminin sağlam olduğunu söyledi.

Toplumlar arası ticaret göstergesi

Mezardan 30'a yakın seramik parça çıktığını da ekleyen Leon, mezarda bulunan her iskelet için 3'er tane tabak, çanak, kase, bardak bulunduğunu, mezarın içinden yeşim taşından boncuklar, kabuk küpeler, obsidyen jileti de çıktığını, bunun Mezoamerikan toplumlar arasındaki ticaretin göstergesi olduğunu belirtti.

Araştırmacı Jose Osorio Leon, bulunan gömütün günümüzde kullanılan terimiyle bir mezarlık olmadığını, daha çok aile bireyleri için yapılmış bir toplu konut sistemi olduğunu, böylece aile bireylerinin sonsuzluğa birlikte gidebileceklerini belirtti. Tabutun dışında kalan iskeletler kötü korunmuş durumda olsa da iskeletlerin çoğunun yetişkin olduğu ve herhangi bir şekilde deforme olmadıkları bildirildi.