Suzan Somalı Sönmez

ssomalisonmez@gmail.com

 

Kadın bestecilerin adı pek sık duyulmaz; hele konu Klasik Türk Müziği olunca bu isimler zaten gölgede kalmıştır. 

 

Bugüne kadar pek çok dizi ve film müziğine de besteleriyle dokunmuş, müzik tarihi ve felsefesi gibi müziğin değdiği her konu ile ilgili içerikler üretmiş müzisyen Onur Bıçak, bizleri çok şaşırtan bir bilgiyle karşımıza çıktı. 

 

Bıçak yayınladığı “Çanakkale Türküsü’nün Kadın Bestecisi” adlı videosunda, 18 Mart Çanakkale Şehitlerini Anma Günü’nde, henüz daha ilkokuldayken ezberlediğimiz, Çanakkale Savaşı’nın dehşetini ve acısını bize fazlasıyla hissettiren ve anonim bir eser olarak bilinen “Çanakkale Türküsü”nün ardındaki gerçek besteciyi gün yüzüne çıkardı.

 

 

 

 

Onur Bıçak, birkaç yıl önce “Çanakkale Türküsü”nün bestecisini merak ederek bazı araştırmalar yaptı ancak karşısına çıkan haber kaynaklarında bestenin anonim olduğu bilgisi yer alıyordu. Aylar sonra, tamamen farklı bir konudaki çalışmaları sırasında İÜ OMAR -  İstanbul Üniversitesi Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin bir belgesine ulaştı. Bu belgede Kemani Kevser Hanım’ın, “Çanakkale Türküsü”nün bestecisi olduğu belirtiliyordu. Bu bilgiye ulaşmak büyük bir sürprizdi. Çünkü daha önce yaptığı araştırmalarda Kemani Kevser Hanım’ın ismine hiç denk gelmemişti. Üstelik bu kadın bestecimiz hakkında bir bilgiye ulaşmak da çok zordu. Ne doğum tarihi ne ailesi ne de eğitimiyle ilgili detaylı kayıtlar vardı. Hatta soyadı bile bilinmiyordu. Sadece “Kemani Kevser Hanım” olarak anılıyordu.

 

 

İÜ OMAR’ın yayımladığı “Müntehib Nota Parçaları - Chant Turc” serisinin 13. notasında yer alan ‘düyek’ usulündeki eser, türkünün bilinen en eski yazılı kaynağı ve besteci olarak Kemani Kevser Hanım’ı işaret ediyor.

 

Türkünün sözleri anonim kabul edilse de farklı varyantlar ve isimlerle zaman içinde çeşitlenmiş. “Çanakkale Türküsü”, günümüzde, “Kastamonu Türküsü” olarak biliniyor. Bunun sebebi, Kastamonulu araştırmacı ve öğretmen İhsan Ozanoğlu’nun türküye aracılık etmesi olarak gösteriliyor.

İÜ OMAR'ın Kurucu Müdürü?Gönül Paçacı Tunçay, konu ile ilgili şunları söylüyor: “Bu konuyu biraz araştırdım. Bu kişi yani İhsan Ozanoğlu, 1907 doğumlu ve 1981'de vefat etmiş. Türkünün oluşmaya başladığı, notaların yazıldığı dönemde kendisi henüz çocuk, dolayısıyla bu türküyü tevarüs eden ilk ağız olamaz. Belli ki harbe gidip dönenler veya destancılar, aşıklar aracılığıyla yayıldı. Ama genelde Kastamonulu İhsan Ozanoğlu'nun kaynak kişi, derleyenin de Ankaralı Muzaffer Sarısözen olduğu belirtiliyor. Günümüzde bilinen, TRT ve Kültür ve Turizm Bakanlığındaki bu varyant."

 

 

 

 

Müzisyen Onur Bıçak’ın araştırması sadece “Çanakkale Türküsü”nün bestecisinin kim olduğunu ortaya koymakla kalmıyor, aynı zamanda kadın bestecilerin tarih içinde nasıl göz ardı edildiğine de dikkat çekiyor. 

 

Bugün hâlâ birçok insan, bu eserin anonim olduğunu düşünüyor. Ancak gerçek, tarihin satır aralarında saklı. Kemani Kevser Hanım gibi isimler, müzik tarihine önemli katkılar sunmalarına rağmen yeterince tanınmıyor. Onur Bıçak’ın hazırladığı “Çanakkale Türküsü’nün Kadın Bestecisi” videosu, bu unutulmuş isimleri hatırlamak ve hak ettikleri değeri vermek adına önemli bir adım olarak öne çıkıyor.

Videoyu aşağıdaki linklerden izlemek mümkün:

 

Youtube: https://youtube.com/@onurbicak?si=BYGiDBwq0tJHnzUx 

Spotify: https://open.spotify.com/artist/48mnAzcNnFKblV7hwdnsAx?si=3fYhNIvRTy-Fmv8pjs-9XQ 

Apple Music: https://music.apple.com/tr/artist/onur-b%C4%B1%C3%A7ak/1446762065?l=tr

 

 

Müziyen Onur Bıçak, Anadolu Üniversitesi Felsefe Bölümü mezunu ve halen London College of Music’te eğitimine devam ediyor. 2013’ten bu yana “Siyah Beyaz Aşk,” “Doğduğun Ev Kaderindir” ve “Masumlar Apartmanı” gibi dizi ve filmlere beste yapan ve 2018’den bu yana kendi bestelerini dijital müzik platformlarında paylaşan sanatçı, 2023’ten itibaren müzik tarihi ve felsefesi üzerine içerikler üretmeye başladı. Halk müziğinden klasik müziğe, müziğin toplumsal etkilerinden unutulmuş bestecilere kadar geniş bir yelpazede çalışmalarına devam eden Bıçak’ın 2024 yılında yayımladığı *On Minds* albümünde yer alan “Patience” adlı parça, Brezilya’daki sel felaketi için düzenlenen bir yardım konserinde seslendirildi. 

 

https://www.instagram.com/onurbicak