Cumhuriyet’le yaşıt, Baylan, 100. yılını özel bir sergi ve kültür hafızası niteliğindeki “İstanbul’un Baylan’ı: 100 Yıllık Serüven” isimli kitabıyla kutluyor. İstanbul’da kent yaşamı ve yıllar içindeki yeme-içme kültürünün değişimine tanıklık eden ve hatta dönüşümüne öncü olan Baylan’ın serüvenini anlatan sergi, 22-29 Kasım 2023 tarihleri arasında Atatürk Kültür Merkezi’nde ziyaret edilebilir.

Araştırmacı yazar ve akademisyen Sevecen Tunç tarafından kaleme alınan “İstanbul’un Baylan’ı: 100 Yıllık Serüven” kitabı, 1923’ten günümüze markanın yolculuğunu, Cumhuriyet tarihine koşut biçimde, tarihi dönemeçlerin, değişimlerin, toplumsal ve ekonomik gelişmelerin izlerini sürerek anlatıyor. Kitaptan yola çıkarak küratörlüğünü Tunç’un, tasarım ve kurgusunu Burçak Madran’ın üstlendiği sergide ise Baylan’ın asırlık tarihine ışık tutan fotoğraflar, belgeler, geçmişten günümüze kullanılan mutfak ekipmanları, birbirinden farklı tasarımlardaki çikolata ve şekerleme kutuları ziyaretçiye sunuluyor.

Türkiye’nin ilk “okullu” pastacısı Harry Lenas’tan Altınmarka’ya emanet edilen gelenek

Köklü tarihi, ülkemizin yeme-içme kültürüne yaptığı engin katkılar, gerçekleştirdiği sayısız “ilk” ve her daim koruduğu “yenilikçi” tavrı sayesinde Baylan, gastronomi alanında ülkemizin sayılı markalarından biri olarak anılıyor.

Arnavut kökenli Filip Lenas ve Yorgi Kiriçis’in 1923 yılında Beyoğlu’nda Deva Çıkmazı’nda açtıkları ilk şubeyle başlayan Baylan yolculuğu, kesintisiz biçimde günümüze kadar devam ediyor. Baylan’ın kurucu ailelerinin son temsilcisi Harry Lenas, hayata veda etmeden önce Baylan’ı Altınmarka Grubu’na emanet ederek bu asırlık markayı geleceğe taşıyor. Altınmarka Grubu’nun “şeref markası” kabul ettiği Baylan’ın bugün 60 yılı deviren Kadıköy şubesinin yanı sıra Bebek, Galataport ve Kız Kulesi’nde de birer şubesi bulunuyor.

Baylan’ın tarihinin kültleşen ismi Türkiye’nin ilk “okullu” pastacısı Harry Lenas, Baylan’ın imza tadı “Kup Griye”nin yaratıcısı olarak biliniyor. Sadece Baylan’ın markalaşma sürecinin kahramanı değil, aynı zamanda pastacılık ufkuna sayısız yenilik getiren bir duayen olan Harry Lenas, espresso kahve, cappucino, İtalyan dondurmaları, milkshake, tiramisu, İskandinav kanepeleri ve tam yağlı gravyer peynirden yapılan “hakiki” tostları da İstanbul’a ilk getiren kişi olma özelliğini taşıyor.

Kurum tarihinin ötesinde Cumhuriyet tarihine tanıklık eden bir kitap

“İstanbul’un Baylan’ı: 100 Yıllık Serüven”, Baylan’ın 1923’ten günümüze kadar olan yolculuğunu kronolojik bir akışta anlatıyor. Kitap, yalnızca bir kurum tarihi çalışması olarak değil; İstanbul’un kültürel hafızasına dönük çok katmanlı bir araştırma olmasından dolayı bir arşiv niteliği taşıyor. Geçtiğimiz yüz yıl boyunca İstanbul’un pek çok önemli lezzet durağı zamana yenik düşerek kaybolup giderken, Baylan’ın yoluna kesintisiz bir şekilde devam edebilmesinin sırrı da bu kitapla aydınlanıyor.

Şekerleme ve pastacılık kültürümüzün başlangıç ve gelişim yıllarına da ışık tutan kitap, gastronomi literatürümüze anlamlı bir katkı sağlıyor. Tüm bunlarla beraber, bir dönem kültür ve sanat insanlarının buluşma mekânı haline gelen ve “Baylancılar” olarak anılan bir edebiyat ekolüne ev sahipliği yapan Beyoğlu şubesinin öyküsü, edebiyat tarihimize düşülen kıymetli bir not niteliğinde.

Cumhuriyet tarihine damga vuran; yerli sanayii teşvik hamlelerinin, Öz Türkçecilik hareketinin, 6-7 Eylül olaylarının, 1964 Sürgünü’nün ve daha nicesinin Baylan tarihindeki izleri bu kitapta sürülüyor. Araştırmacı yazar ve akademisyen Sevecen Tunç’un kaleme aldığı “İstanbul’un Baylan’ı: 100 Yıllık Serüven” adını taşıyan kitap, titiz bir arşiv çalışmasının ürünü. Tasarımını Bülent Erkmen’in danışmanlığında BEK Ajans’ın üstlendiği kitapta, kurum arşivinden daha önce gün yüzüne çıkmamış etkileyici fotoğraflar da yer alıyor.

Fotoğraf: Baylan’ın Beyoğlu şubesi öğrencilerin bayram kortejine tanıklık ediyor. Erken Cumhuriyet yılları, İstiklal Caddesi.