Seray ŞAHİNLER

Yanan ormanlar, denizi kaplayan müsilaj, kuruyan binlerce yıllık göller… Son bir yıl hem dünya hem Türkiye için doğaya müdahalenin sonuçlarının ne denli ağır olacağının sadece kısa bir özeti oldu. İklim değişikliği ve küresel ısınmanın geldiği korkutucu nokta bir an önce harekete geçmenin ve topyekun mücadelenin önemini hatırlattı.

Bireysel çabaların yanında büyük girişimler bu felaketle mücadelede önemli yere sahip. Microsoft’un kurucusu Bill Gates, 2015’ten beri iklim değişikliğine kulak kabartan isimlerden. Eşiyle kurduğu Bill&Melinda Gates Vakfı aracılığıyla dünyanın her köşesine ziyaretlerde bulunan Gates, bilim insanlarıyla, sivil toplum kuruluşları ve aktivistlerle görüşmeler yapıyor. İklim sorununa ilişkin tespitlerde bulunan ve çözüm önerileri geliştiren Gates, süreci “İklim Felaketini Nasıl Önleriz?” kitabında anlattı. Kitap geçtiğimiz hafta Doğan Kitap tarafından Türkçede yayımlandı. “İklim Felaketini Nasıl Önleriz?”de bir iş insanının rasyonalist ve pragmatist bakışıyla sunduğu rakamlar, istatistikler ve oranlar sayesinde dünyanın içinde bulunduğu durumu verilerle yorumlayabiliyoruz. Gates, sabırla ve her şeyden önce ayakları yere basan bir umudun verdiği hevesle bütün bilgilerini paylaştığı okurlarına, rakamların kötümserliğini ve her felaketten bir çıkış yolu bulan insan iradesinin iyimserliğini bırakıyor.

Sera gazına dikkat

Bill Gates’in en çok dikkat çektiği konu, sera gazı salınımı. Kitap boyunca sık sık dünyanın her yıl atmosfere saldığı 51 milyar ton sera gazına dikkat çekiliyor. Yazara göre özellikle küresel ısınmayı durdurmak ve iklim değişikliğini önlemek için bu salınımın minimuma indirilmesi gerek. Aksi takdirde felaket kapıda. 146 milyar dolarlık servetiyle dünyanın üçüncü zengini olan Bill Gates’in iklimle mücadelede bir aktör gibi davranması tuhaf gelebilir. Zira teknolojinin doğaya verdiği zarar göz önüne alındığında Gates’in iyi niyeti test edilebilir. Fakat Gates “Dünya diğer insanların ne yapması gerektiğine dair büyük fikirleri olan ya da teknolojinin her türlü sorunu halledebileceğini düşünen zengin insanlardan yoksun değil” sözleriyle eleştiri oklarını göğüslüyor.

Yine yoksullar kaybedecek

Dünyanın en ücra köşelerine giden, mum ışığında ders çalışan öğrencilerden, çağlar öncesi yöntemlere üretim yapmaya çalışan çiftçilere; internetsiz, elektriksiz evlere atıf yapan Gates, sosyolojik bir tablo da çizdiriyor kitapta. Her toplumsal gelişme gibi süreçten en çok yoksul kesimin etkilendiğine dikkat çekiyor ve ekliyor: “İş iklim değişikliğine geldiğinde, yoksulların kaybedecek çok şeyi var.” Peki Gatesi’in çözüm önerisi ne? Küresel ısınmanın önüne geçmek için ne yapmalı yahut önlemler neden yetersiz? İklimle mücadelede konsensüs sağlanamayışı ve küresel işbirliklerinin zorluğu bu mücadeleyi sekteyi uğratan maddelerin başında geliyor. Gates’in vatandaşlara, tüketicilere ve işverenlere önerisi ise şöyle: “Elektrikli bir araç satın alın, Bitki bazlı hamburger deneyin, arama yapın, mektup yazın, belediye toplantılarına katılın, meseleye ulusal olduğu kadar yerel olarak da bakın, Şirket içi karbon vergisi koyun, temiz elektrik, yakıt ve ürün standartları getirin.” Gates’in dünya vatandaşlarına da bir çağrısı var: “ Seçilmiş yetkililer iklim değişikliğiyle ilgili özel planları, ancak seçmenler talep ederse benimseyecek. Milyonlarca insan harekete geçme çağrısını çoktandır yapıyor. Ancak yapmamız gereken şey, bu eylem çağrılarını, politikacıların emisyon azaltımı vaatlerini yerine getirmek üzere zor seçimler yapmaları ve bir şeyler kazanırken bazı şeylerden vazgeçmeleri için bir baskıya dönüştürmek.”

Bir kıvılcım çakıyorum

Gates iklim değişikliğiyle ilgili konuşmaların kutuplaştığını ve kafa karıştırıcı hikayelerin süreci baltaladığını söylüyor ve ekliyor: “Bize neden harekete geçmemiz gerektiğini söyleyen gerçekleri değil, aynı zamanda bize en iyi sonucu verecek eylemleri de paylaşmalıyız. Bu kitabı yazarken hedeflerimden biri, konuşmaktan daha fazlası için bir kıvılcım çakmak.”

Covid’den daha tehlikeli

Bill Gates, iklimkrizinin COVID-19’dan dahi tehlikeli olduğuna dikkat çekmiş ve “Pandemi sona erecek. Çünkü aşılar bulundu. Şimdi bu aşıları yaygınlaştırmaya ve yeni varyantlara uyarlama çalışıyoruz.

İklim değişikliğine kıyasla bu çok daha kolay. Maalesef, iklim değişikliği bu yüzyılın sonunda, her yıl beş kat daha fazla ölüme neden olacak” demişti. Kitapta pandemiye atıf yapan Gates, küresel ısınmanın yol açtığı kayıpların koronavirüsten daha korkutucu olduğunu söylüyor