Sonat (İtalyanca sonata): Müzikte, insan sesi ile söylenen "kantat"a (cantata) karşılık olarak, enstrümanla çalınan eserleri belirtmek için kullanılan terim. Muğlak bir terim olan sonat, Klasik döneme (1750-1820) kadar birçok biçim almıştır.

Klasik çağa kadar genelde dans müzikleri için kullanılan bu terim 18. yüzyılın ortalarında kendine özgü bir sonat biçimini doğurarak, zamanla senfoni ve konçerto gibi diğer türler üzerinde de egemen hale geldi. Haydn, Mozart ve Beethoven'ın eserlerine damgasını vuran sonat biçimi, klasik dönemde bu bestecilerin elinde doruk noktasına ulaştı.

Dört bölümlü bir sonatın düzeni

1. Hızlı, sonat biçiminde
2. Ağır, sonat, rondo ya da çeşitleme biçiminde
3. Orta hızda, menuet ya da scherzo
4. Hızlı, genellikle rondo şeklindedir.

Senfonilerin çoğu bu düzende kurulurken, genellikle üç bölümden oluşan konçertolar sonatın 1., 2. ve 4. bölümlerini kullanır.

Sonatın ilk bölümüne şekil veren sonat biçimi ise klasik dönemde oluşturulmuş üç aşamalı yapıyı takip eder. Sırayla sergi, gelişme ve serginin tekrarı diye adlandırılan bu bölmeler, üç perdelik klasik drama yapısıyla örtüşür. Sergide sonatın temasını oluşturan temel malzeme, oyundaki karakterlerin tanıtılmasına benzer şekilde dinleyenlere duyrulur. Bu malzeme iki gruba ayrılır: İlk tema eksen tonunda, genellikle kısa, yoğun bir ezgidir. İkinci tema başka bir tonda ve genellikle lirik bir temadır. Sergide verilen tüm malzeme gelişmede doruk noktasına ulaşacak şekilde işlenir. Serginin tekrarı, sergideki malzemenin hatırlandığı, gelişmedeki gerilimin sergideki ikinci temanın bu sefer eksen tonunda duyulmasıyla çözüldüğü bir sonuç bölmesidir. Karakterler gelişmedeki olayların sonucunda değişmiş, hikaye bir sonuca ulaşmıştır. Bu üç ana bölmeye çoğunlukla sergiden önce bir giriş, eserin sonuna da ana yapıya birkaç ölçü ekleyerek tüm parçayı sonuca bağlayan bir koda (coda) eklenir.

Ludwig van Beethoven - Piyano sonatı No: 8 "Pathétique" 1. Bölüm - Grave, Allegro Di Molto E Con Brio. Yorumcu: Daniel Barenboim: