Milliyet Sanat
Milliyet Sanat » Haberler » Sanat Terimi » In-yer-face tiyatro

In-yer-face tiyatro

In-yer-face tiyatro08 Ekim 2012 - 07:10
In-yer-face tiyatro: (İngilizce suratına ya da yüzevurumcu tiyatro), 90’lı yıllarda İngiltere’de ortaya çıkan bir tiyatro anlayışı. Son yıllarda Türkiye’de de örnekleri sahnelenen In-yer-face, ana akım tiyatrodan içerdiği şiddet dozu, uyuşturucu kullanımı canlandırmaları ve cinselliğe yapılan vurgu, hatta çeşitli cinsel davranışların açıkça sergilenmesi üzerinden ayrılır.

Oxford İngilizce Sözlüğü’nün 1998 versiyonunda “in-your-face” ifadesinin anlamı, “açıkça saldırgan ya da kışkırtıcı, görmezden gelmenin ya da kaçınmanın mümkün olmadığı şey ya da olay” şeklinde verilir. Bu noktada “gerçeklerin yüzünüze ani ve ağır tepki uyandıracak bir şekilde çarpılması” olarak tanımlayabiliriz in-yer-face tiyatronun amacını. Bu tiyatro akımını 2001 yılında "Suratına Tiyatro" (In-yer-face Theatre: British Drama Today)

In-yer-face tiyatroya bir nevi tanım kazandıran oyun, İngiliz oyun yazarı Sarah Kane’in 1995 tarihli Blasted'ıdır (Harap). Heteroseksüel ve homoseksüel tecavüz, işkence, yamyamlık ve savaş öğeleri içeren oyun, ilk sahneye aktarıldığı zaman büyük tepki görmüştü. Yazar Kane’in 1999 yılında intihar etmesinden sonra ise oyuna karşı bakış açısı, Evening Standard tiyatro eleştirmeni Nicholas de Jongh’un 2001 tarihli ifadesinin örneklediği şekilde değişti: “Blasted dün gece Royal Court tiyatrosu’na geri döndüğünde, 1995’in yaygarası ve histerisi çok saçma ve aptalca göründü. [Blasted] eskiden de, aynı şimdi olduğu gibi, hassas, ahlaki bir amacı olan bir oyundu.”


Sarah Kane



Harap (Blasted), Sarah Kane, Buddies in Bad Times Theatre 2010-2011 sezonu, Kanada


Mark Ravenhill’in, Türkiye’de Dot Tiyatrosu tarafından sahnelenen eseri Shopping and F**king (Alışveriş ve S***ş, 1996), yine vurucu görsel öğeler kullanarak tüketim toplumunun sorunluluğunu anlatmaya çalışıyordu. Uyuşturucu, hırsızlık, reşit olmayan bir erkeğe tecavüz, oral seks gibi izleyiciyi şok etmeyi hedefleyen olgular, tüketimin tüm ahlak kurallarını ortadan kaldırdığı bir dünya düzeni algısı uyandırmak için tüm oyuna yedirilmişti.


Mark Ravenhill



Alışveriş ve S***ş (Shopping and F***ing), Mark Ravenhill, Dot Tiyatro 2009-2010 sezonu, Türkiye


Dot Tiyatro, Alışveriş ve S***ş tanıtımı:


In-yer-face akımına yapılan önemli eleştirilerin bir kısmı, akıma ait oyunların anlatmak istediklerinin, sahnede gösterilen öğeler tarafından ezilmesi üzerinde durur. Diğer bir eleştirmen grubu da, akımın vaat ettiği toplumsal ve siyasi mesajları vermek konusunda farklı bir iş yapmadığı, toplumsal sorunlara yeni bir bakış açısı katmadığı, ancak kullandığı ağır görsellik yüzünden mesajların şişirildiğini belirtmektedir. Örneğin Kane’in “Harap”ı (Blasted), “savaş korkunç bir olaydır” mesajını vermeye çalışırken, sahnede şiddet dozunun sürekli üst seviyede seyretmesi yüzünden, şiddetin şiddetin normalleşmesine ön ayak olduğu iddiasıyla eleştirilmiştir.