İhsan Dindar - Milliyet Sanat

İdeoloji, ders anlatımlarında her daim ön plana çıkmış ve müfredatı yönlendirmiştir. Tüm bu süreçlerde din eğitimi de bundan nasibini almıştır.19. yüzyıldaki modernleşme hamleleri eğitim-öğretim alanında da kendisini göstermiştir. Medrese eğitiminin yerine devletin belirlediği sınırlar ve kitaplar doğrultusunda zorunlu eğitimin başlaması beraberinde planlamayı da zorunlu kılmıştır. Ders müfredatlarının oluşturulması esnasında devletin durduğu nokta her daim belirleyici olmuştur. Din eğitiminin kapsamı ve süresi de tüm bu süreçlerden aynı şekilde etkilenmiştir.

Din eğitimi konusunda pek çok çalışması bulunan Mustafa Öcal’ın “Türkiye’de Din Eğitimi” adını taşıyan geniş kapsamlı çalışması bu süreçlere ayrıntılı bir şekilde işliyor. Dergah Yayınları tarafından geçtiğimiz ay ikinci baskısını yapan çalışma, Osmanlı’dan günümüze Türkiye’deki din eğitimini ayrıntılı bir şekilde ele alırken bunu sistematik bir şekilde gerçekleştiriyor. Bu sistematik hareketi kitabın içindekiler kısmından itibaren görmek mümkün.

Mustafa Öcal kitabında din eğitimini klasik medrese döneminden itibaren incelemeye başlıyor. Dinin eğitime bakışından İslam coğrafyasında uygulanışına oradan da Osmanlı’daki yansımalarına geniş kapsamlı bir araştırma ve değerlendirme bölümü bizi esas konuya hazırlayıcı nitelikte.

Osmanlı’da başkentin Bursa olduğu dönemdeki eğitim anlayışı ve sonrasında İmparatorluğun kalbi İstanbul’daki yansımaları özellikle de 2. Beyazıt dönemindeki Enderun eğitimiyle sonrasında gelen padişahlar zamanında yaşananlar din eğitimine verilen önemine dikkat çekiyor. Tanzimat ile birlikte pek çok alanda olduğu gibi eğitimde özelde de din eğitiminde daha sistematik yaklaşımlar benimsenmeye başlar. Kurtuluş Savaşı dönemi ve ardından da Cumhuriyet’in ilanından sonra konu kanunlarla ele alınmıştır.

Kitapta din eğitiminin yanı sıra özellikle Osmanlı dönemine dair müfredatın oluşturulması ve çıkarılan nizamnameleri de inceleyebilme fırsatı sunan kitap bu konuda çalışan akademisyenler için önemli bir kaynakça olma konumunda.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu ve sonrasında Türk Milli Eğitim sisteminin paradigmaları ve zaman içinde yaşanan değişimler hem tablolar hem de kronolojik biçimde okura sunulmakta. Mustafa Öcal’ın kitabı temelde Türkiye’deki din eğitimine odaklansa da genel anlamda eğitimin serüvenine de bir parantez açıyor. Bu açıdan bakıldığında “Türkiye’de Din Eğitimi” eğitim konusunda araştırma yapacak olanlar için çoktan başucu kitabı oldu bile.

ihsan.dindar@milliyet.com.tr