ETT’nin ‘E’sinin tarihi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde yapılan çalışmalarla gün yüzüne çıkarıldı. İETT Genel Müdürlüğü’nün katkılarıyla Prof. Dr. Vahdettin Engin ve Prof. Dr. Ufuk Gülsoy’un üç yıllık araştırma sonunda yazdığı kitap, İstanbul üzerinden Türkiye’de elektriğin tarihini aktarıyor.

 

İstanbul’da elektriğin tarihi bir bakıma Türkiye’de de elektriğin tarihi anlamını taşıyor. Türkiye’de elektriğin 138 yıllık hikâyesine ayna tutan kitap, az bilinen detayları aydınlatıyor ve elektriğin tarihini bir belgesel gibi irdeliyor.

 

Osmanlı’da elektrik öncesi aydınlatma; 1878’den 1908’e değin İstanbul’da elektrik kullanımına yönelik gelişmeler; 1908 - 1923 döneminde İstanbul’un elektrikle tanışması ve Silahtarağa Fabrikası'nın kurulması; atlı tramvayların yerini elektrikli tramvayların alması; 1923 - 1933 döneminde elektriğin Anadolu’da yaygınlaşması, kitabın değindiği konular arasında.

 

İstanbul’da ışığa ispermeçet mumuyla, yağ kandilleriyle kavuşulduğu günlerde, geceleri sokaklarda fenersiz gezmenin yasak olduğu ayrıntısı da kitaptaki ilginç noktalardan. Yasağa uymayanların hapse girdiği veya hamamlara atılarak sabaha kadar külhanları yakmaya mecbur tutulduğu 1800’lerin ilk yarısı, Tanzimat Fermanı sonrası memurların ve saray görevlilerinin evlerinin önüne kandil asmakla görevlendirildiği dönem, kitapta kendine yer buluyor.

 

Havagazıyla önce Dolmabahçe Sarayı’nın aydınlatıldığı, üretim fazlasının Cadde-i Kebir’de (İstiklal Caddesi) kullanıldığı, devletin elektrik konusunda eğitim alması için Avrupa’ya öğrenci gönderdiği, Tersane-i Amire’nin kurulduğu yıllar... Elektrikle yakından ilgilenen II. Abdülhamid’in Avrupa’ya elektrikli araba ve elektrikli sandal sipariş ettiğini, sarayda elektrikli fotoğraf makinesi, elektrikli şamdan kullandığını Prof. Dr. Engin ve Prof. Dr. Gülsoy’un satırlarından öğrenmek mümkün.