İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün “Batıya Açılan Pencere: Galatasaray Lisesi’nin 150 Yılı (1868-2018)” sergisi, bir eğitim kurumunun nadir rastlanır özerk kurumsallaşma öyküsünde saklı olan ilhamı paylaşma amacı güdüyor. Tevfik Fikret tarafından “Batıya açılan pencere” olarak nitelendirilenmektebin tarihsel öyküsünü ve vizyonunu gözler önüne seren sergi, Galatasaray Üniversitesi Kültür ve Sanat Merkezi Koleksiyonu veGalatasaray Üniversitesi Galatasaray Lisesi Arşivi ile mezunların koleksiyonlarından derlenen fotoğraf, film, efemera ve mektebin farklı dönemlerinde kullanılmış objeler gibi çeşitli orijinal malzemelerden oluşuyor. Serginin küratörlüğünüİzzeddin Çalışlar üstleniyor. Pera Müzesi’nde aynı gün ziyarete açılan ve küratörlüğünü Çelenk Bafra’nın yaptığı “Mektep Meydan Galatasaray” sergisi ise, kuruluşunun 150. yılında on güncel sanatçının bu ikonik eğitim kurumuna bakışını yansıtıyor.

15. yüzyılın sonlarından itibaren İstanbul’a dair kayıtlarda bir saray mektebi olarak adı geçen Galata Sarayı, kentte ibadethaneler dışında işlevi değişmeden günümüze kadar gelebilmiş tek kuruluş olarak öne çıkıyor. II. Bayezid’e dayanan kuruluş hikâyesinden bu yana aynı adla anılan yapılar bütünü, zamanla merkezinde bulunduğu semte de adını verdi. 19. yüzyılın ortalarına kadar saraya ve orduya vasıflı insan yetiştirme amaçlı kullanılan, 19. yüzyılın ortalarından itibaren ise Batılı eğitim standartlarının benimsendiği askeri ortaokul ve tıbbiyeye dönüşen yapı, Fransızca öğretim ve Batı normlarının eğitim sistemine eklemlenmesi gibi öncü denemelere sahne oldu. 1868 yılında Mekteb-i Sultani’ye dönüşen kurum, Avrupa’nın en ileri standartlarına sahip orta öğretim kurumu olarak hayat buldu ve 1871 yılından itibaren verdiği mezunlarla yenilikçi bir eğitim geleneği oluşturdu. Günümüzden 150 yıl önce Mekteb-i Sultani’yle yaşanan dönüşüm, gerek Osmanlı Devleti’nin son döneminde, gerekse 1923 yılında Galatasaray Lisesi adını aldıktan sonra kurumun simgeleşip, öğrenci ve mezunlarına sosyokültürel bir üst kimlik sağlamasına yol açtı. Erken dönemlerinden itibaren kendi mezunları tarafından yönetilmesinin tercih edilmesi, sporun eğitime katılmasının sonucu olarak kulüpleşmeyi teşviki, mezunlar arası ve kurumla ilişkilerin dernekleşerek sürdürülmesi, entegre öğretim arayışları sonucu kurulan üniversite ve ilkokul, sürdürülebilir bir camia dayanışması, genellikle yaşam boyu süren kurumsal aidiyet ve tüm bunların özeti niteliğindeki “Galatasaraylılık” kavramını doğurdu.